هشدار درباره پیامدهای کاهش ناوگان در تاسیس ایرلاینها
به گزارش پرتال حمل و نقل به قلم حمید نجف ، تصمیم اخیر سازمان هواپیمایی کشوری برای کاهش حداقل ناوگان لازم ایرلاینها از پنج فروند به دو فروند هواپیما ، در ظاهر به معنای تسهیل ورود فعالان جدید به بازار حملونقل هوایی است ، اما در عمل میتواند بستر فساد ، رانت و کاهش استانداردهای ایمنی را فراهم کرده و بازار هوایی کشور را وارد مرحلهای ناپایدار کند .
وضعیت ناوگان هوایی ایران
ناوگان هوایی ایران از پیرترین ناوگانهای جهان است ؛ بسیاری از هواپیماها عمر بالای ۲۵ سال دارند و تأمین قطعه و نگهداری ایمن آنها با دشواری روبهروست . در چنین شرایطی ، کاهش الزامات اولیه بهجای ارتقا استانداردها ، خطر ورود شرکتهای صوری یا فاقد توان مالی و فنی را افزایش میدهد. حتی ایرلاینهای باسابقه و بزرگ نیز امروز با مشکلات جدی در تأمین قطعه و آموزش مواجهاند .
تجربه جهانی
الگوی متعارف در جهان ، ادغام و تجمیع شرکتهای هوایی برای کاهش هزینه و افزایش ایمنی است ، نه صدور مجوزهای پراکنده . اتحادیه اروپا با اقتصادی بسیار بزرگتر تنها حدود ۱۵ ایرلاین فعال دارد ؛ در حالیکه ایران با اقتصادی کوچکتر بیش از ۲۰ ایرلاین دارد . اگر قرار بود صرفاً با افزایش تعداد شرکتها سرمایه جذب شود ، صنعت هوایی کشور تاکنون باید شکوفا شده بود . در آمریکا نیز پس از آزادسازی مقررات ، موج ادغامها به شکلگیری چند ایرلاین بزرگ و ایمن منجر شد . پژوهشها نشان میدهد آزادسازی بیبرنامه یا صدور مجوزهای بیحساب نتیجهای معکوس دارد .
خطر فساد و رانت
کاهش الزام ناوگان بدون شفافیت میتواند مسیرهای تازهای برای رانت و فساد بگشاید :
صدور مجوز برای گروههای فاقد توان فنی و مالی صرفاً به دلیل روابط سیاسی یا مالی ؛
خرید یا اجاره هواپیما از مسیرهای غیرشفاف و با قیمتهای ساختگی ؛
دور زدن تحریمها از طریق شرکتهای واسطه یا صوری ؛
کاهش سطح ایمنی بهدلیل آموزش ناکافی ، کمبود قطعات استاندارد و ضعف نظارت .
تجربه گذشته «ایرلاینهای صوری» و شرکتهای ورشکسته در همان ابتدای فعالیت ، زنگ خطری است که نباید نادیده گرفته شود .
پیامدهای اقتصادی و عملیاتی
ورود شرکتهای کوچکِ فاقد پشتوانه باعث کاهش فرکانس پروازی ، افزایش هزینه صندلی در مسیرهای کمتقاضا و بیثباتی شبکه پروازی میشود . در چنین فضایی نه تنها رفاه مسافر بهبود نمییابد ، بلکه تأخیرها ، لغو پروازها و مشکلات ایمنی نیز افزایش مییابد ؛ چرا که شرکتهای دو فروندی با کوچکترین مشکل فنی ، ناگزیر به لغو پرواز و سرگردانی مسافران خواهند بود .
راهکارهای واقعی برای جذب سرمایه
یکی از دلایل اعلامی این تصمیم ، جذب سرمایه است، در حالی که سرمایهگذاری واقعی در صنعت هوانوردی مسیرهای آزمودهشدهای دارد :
تسهیل لیزینگ شفاف و بلندمدت از طریق قراردادهای بینالمللی مطمئن با ضمانت بانکهای معتبر ؛
ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک میان دولت و بخش خصوصی برای نوسازی ناوگان و تأمین قطعه ؛
سرمایهگذاری در تعمیر و نگهداری (MRO) و مراکز آموزشی استاندارد ؛
تشویق به ادغام یا تشکیل کنسرسیوم میان ایرلاینهای کوچک برای بهاشتراکگذاری ناوگان ، قطعه ، خدمه و مسیرها ؛
توسعه حملونقل هوایی منطقهای و پروازهای مشترک بهجای تأسیس ایرلاینهای متعدد ناکارآمد ؛
مشوقهای مالیاتی و تعرفهای شفاف برای شرکتهایی که سرمایهگذاری واقعی در نوسازی ناوگان انجام دهند .
یک سال پیش مسئولان از راهاندازی «ایرتاکسی» بهعنوان تحول جدید در حملونقل هوایی سخن گفتند ؛ اکنون باید پاسخ دهند سرنوشت آن پروژه چه شد ؟ و چرا گزارشی شفاف از عملکرد یا وضعیت مالی آن منتشر نشده است . آیا همین مدل مدیریت قرار است در ایرلاینهای جدید هم تکرار شود ؟
هشدار نهایی
این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که صنعت هوایی کشور تحت تحریم ، با کمبود قطعه ، بیمه ، آموزش و سرمایهگذاری ایمن روبهروست . بهجای حرکت به سمت تجمیع ، ارتقا استانداردها و نوسازی ناوگان، صدور مجوزهای پراکنده در حال تسهیل شدن است .
وزیر راه ، نمایندگان مجلس و نهادهای نظارتی باید با نظارت سختگیرانه ، شفافیت مالی و ارزیابی دقیق توان فنی و مالی متقاضیان ، مانع تکرار تجربههای تلخ شوند . در غیر این صورت ، مسئولیت مستقیم هر حادثه یا بحران ناشی از این تصمیم متوجه تصمیمگیران امروز خواهد بود . اکنون زمان بازنگری فوری و پایبندی به استانداردهای سخت ایمنی و مالی است تا صنعت هوایی ایران بهجای سقوط در گرداب پراکندگی ، در مسیر نوسازی و ارتقای واقعی قرار گیرد .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
