چرا کالاها در گمرک خاک میخورند ؟ از «فقرِ ریل» تا «هفتخوانِ ارز»
به گزارش پرتال حمل و نقل ، بندر شهید رجایی به عنوان نبض تپنده تجارت ایران ، بار ۵۵ درصد از تجارت غیرنفتی و ۷۰ درصد از صادرات و واردات کشور را به دوش میکشد . اما این شاهراه حیاتی ، سالهاست با پدیدهای مزمن به نام «رسوب کالا» دستوپنج نرم میکند .
مولایاری ، پژوهشگر اندیشکده اقتصاد مقاومتی ، پس از یک بازدید میدانی ۴ روزه از این بندر استراتژیک ، گزارشی جامع از دلایل ایستایی کالا ، چالشهای ارزی و موانع زیرساختی ارائه کرده است .
در ادامه ، مشروح این گزارش و واکاوی علل رسوب کالا در بندر شهید رجایی را میخوانید :
بحران ارزی ؛ متهم ردیف اول رسوب کالا
طبق بررسیهای انجام شده ، اصلیترین ریشه رسوب کالا در بنادر ، سیاستهای ارزی و چالشهای تأمین ارز است . فاصله زمانی میان «ثبت سفارش» تا «تخصیص ارز» که در سال ۹۷ حدود ۸۰ روز بود ، اکنون به ۱۵۰ روز و در برخی موارد تا ۷ ماه افزایش یافته است .
این تأخیر طولانی باعث میشود :
* کالا در بندر تخلیه شده اما امکان ترخیص ندارد .
* اعتبار ثبت سفارش منقضی شده و واردکننده گرفتار بروکراسی تمدید میشود .
* صاحب کالا ناچار به تأمین ارز از بازار غیررسمی میشود که خود عامل تورم است .
باتلاق ۳۱ سامانه و جزیرههای مدیریتی
یکی از تکاندهندهترین بخشهای این گزارش ، اشاره به تعدد سامانههای تصمیمگیر است . تجارت ایران اکنون در «باتلاق ۳۱ سامانه» گرفتار شده است .
* عدم یکپارچگی : سامانههای گمرک ، وزارت صمت ، جهاد کشاورزی و ... به یکدیگر متصل نیستند .
* قطعیهای مکرر : قطعی سیستم در دستگاههای مجوز دهنده (استاندارد ، قرنطینه و...) عملاً فرایند ترخیص را فلج میکند .
* موازیکاری نظارتی : پس از اتمام تشریفات گمرکی ، نهادهایی مانند پلیس امنیت اقتصادی مجدداً در درب خروج اقدام به بازرسی میکنند که خود باعث معطلی ۲ تا ۳ روزه میشود .
فقر لجستیک ؛ شکست ریل در برابر جاده
آمارها نشان میدهد سهم حملونقل ریلی در بندر شهید رجایی تنها ۱ درصد است ، در حالی که جادهها سهمی ۶ درصدی (در مقایسه با کل ظرفیت) دارند و بخش عمده بار همچنان با چالش مواجه است .
* زمانبر بودن ریل : انتقال کالا با کامیون ۲ تا ۳ روز زمان میبرد ، اما با سیستم ریلی فعلی ، این فرایند ۲۰ تا ۲۵ روز طول میکشد .
* فرسودگی تجهیزات : خرابی نیمی از گانتریکرینها (جرثقیلهای غولپیکر) و استفاده اجباری از کشتیهای کوچک (فیدر) به جای کشتیهای اقیانوسپیما (لاینر) به دلیل تحریمها ، زمان تخلیه را از ۳ روز به ۸ روز افزایش داده است .
ذینفعانِ تأخیر و کاسبان رسوب
چرا کالا در بندر میماند ؟ پاسخ همیشه فنی نیست ؛ گاهی پای منافع اقتصادی در میان است :
* انبارداری ارزان : برای واردکنندگان ، نگهداری کالا در محوطه بندری با توجه به تورم و جریمههای ناچیز ، به صرفهتر از اجاره انبار در داخل کشور است .
* سودِ محوطهداران : برخی شرکتهای اپراتور و محوطهدار ، از ماندگاری کالا و دریافت هزینه انبارداری و دموراژ سود میبرند ؛ بنابراین انگیزهای برای تسریع خروج کالا ندارند .
* انتظارات تورمی : تجار کالا را نگه میدارند تا با قیمت دلار بالاتر در بازار عرضه کنند .
راهکار چیست ؟ (نسخه خروج از بحران)
اندیشکده اقتصاد مقاومتی برای برونرفت از این وضعیت ، راهکارهای زیر را پیشنهاد میدهد :
* ترخیص در محل : اجرای طرح حمل یکسره و انجام تشریفات گمرکی در انبار صاحب کالا (ماده گمرکی) .
* اصلاح قراردادها : تغییر مدل قرارداد سازمان بنادر با اپراتورها به نحوی که سود آنها در «گردش کالا» باشد نه در «رسوب کالا» .
* مدیریت واحد مرزی : اجرای ماده ۱۲ قانون امور گمرکی و سپردن فرماندهی واحد مرزها به گمرک برای پایان دادن به تداخل وظایف .
* توسعه بنادر خشک : انتقال سریع کالا به بنادر خشک (مانند آپرین و سیرجان) و انجام تشریفات در آنجا برای کاهش تراکم در بندر رجایی .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم