راهکارهای فعالسازی کریدورهای ریلی ایران / نگاهی به ظرفیت ۳ کریدور ریلی عبوری از کشور
به گزارش پرتال حمل و نقل ، موقعیت جغرافیایی ایران ، یک دارایی ژئواکونومیک بیبدیل است که در کمتر کشوری نظیر آن یافت میشود . قرارگیری در محل تلاقی سهپهنه مهم جهان (آسیایمیانه ، قفقاز و خلیجفارس) و حضور در مسیر کوتاهترین و امنترین راه زمینی شرق به غرب و شمال به جنوب ، ظرفیت تبدیل ایران به یک قدرت لجستیکی اثرگذار در اوراسیا را فراهم کرده است .
نورالله بیرانوند معاون تامین سرمایه و اقتصاد حملونقل راهآهن جمهوری اسلامی ایران در نوشتاری به بررسی راهکارهای عملی برای فعالسازی کریدورهای ریلی ایران و تقویت ترانزیت منطقهای پرداخته است .
فعالسازی کریدورهای بینالمللی ریلی میتواند این وضعیت را بهصورت بنیادین تغییر دهد . اتصال پایدار ایران به شبکههای حملونقل منطقهای و جهانی ، کشور را از یک «گذرگاه منفعل» به یک «هاب فعال لجستیک و ترانزیت» تبدیل میکند ؛ هابی که نقشی تعیینکننده در معادلات ژئوپلیتیک ، تعاملات اقتصادی منطقهای و حتی موازنههای قدرت در آسیای جنوبغربی و اوراسیا ایفا میکند .
توسعه کریدورها تنها یک راهبرد حملونقل نیست ، بلکه اقدامی ملی با آثار مستقیم در افزایش قدرت چانهزنی سیاسی ، تقویت جایگاه ژئواکونومیک ایران ، ایجاد هزاران شغل پایدار ، افزایش درآمدهای ارزی ، توسعه صنایع صادراتمحور و بهرهگیری از ظرفیت بازارهای پررونق آسیایمیانه ، قفقاز ، هند ، چین و روسیه است . فعالسازی این کریدورها میتواند سهم ایران از بازار خدمات لجستیک منطقه - که ارزش آن سالانه صدها میلیارد دلار برآورد میشود - را بهطور چشمگیری افزایش دهد و به تقویت بنیانهای مالی و ارزی کشور کمک کند .
ظرفیت ۳ کریدور اصلی ریلی ایران
ایران سهکریدور کلیدی و استراتژیک در اختیار دارد که برای آینده اقتصادی کشور حیاتی هستند :
۱. کریدور شمال - جنوب
۲. کریدور شرق - غرب
۳. کریدور خلیجفارس - آسیایمیانه
این کریدورها امکان اتصال ایران به چهار بازار بزرگ اوراسیا ، اروپا ، هند و چین را فراهم میکنند و کشور را در جایگاه یک مسیر ترانزیتی سریع ، مقرونبهصرفه و قابلاعتماد قرار میدهند . بهطور بالقوه ، ظرفیت مجموع این کریدورها میتواند ارزش تجاری سالانهای بین ۱۴۰ تا ۲۶۰ میلیارد دلار ایجاد کند .
به همین دلیل در برنامه هفتم توسعه ، هدف بلندپروازانهای برای رساندن حجم ترانزیت کشور به ۴۰میلیون تن تعیین شده است . با این حال ، پرسش اصلی این است که برای فعالسازی کریدورهای بینالمللی ریلی ایران دقیقاً چه باید کرد ؟
ضرورت اتخاذ رویکرد فراتر از توسعه فیزیکی
اگرچه تکمیل زیرساختها ، برقیسازی مسیرها ، رفع گلوگاهها و تأمین ناوگان مناسب از ضرورتهای انکارناپذیر محسوب میشود ، اما اتکای صرف به این اقدامات کافی نیست . تجربه کشورهای موفق نشان میدهد که فعالسازی کریدورهای بینالمللی نهتنها یک پروژه عمرانی ، بلکه یک پروژه ملی چندبعدی است که باید همزمان در چهارسطح پیگیری شود :
۱. سطح سیاسی و دیپلماسی کلان
۲. سطح همکاریهای بینالمللی ریلی و گمرکی
۳. سطح بازاریابی ، جذب بار و مدیریت تقاضا
۴. سطح توسعه فنی ، زیرساختی و لجستیکی
بنابراین تحقق هدف تبدیل ایران به هاب ترانزیت منطقه ، مستلزم طراحی و اجرای یک طرح جامع و منسجم است که ابعاد سیاسی ، بازرگانی ، بازاریابی و فنی را یکجا پوشش دهد و در تمام سطوح حکمرانی و دیپلماسی کشور از آن حمایت شود. طرح فعالسازی کریدورهای بینالمللی ریلی ایران حداقل باید چهارمحور اصلی اقدام به شرح زیر را در برگیرد :
محور اول - دیپلماسی و همکاریهای بینالمللی راهبردی
این محور بر ایجاد چارچوبهای کلان سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای توسعه کریدورها تمرکز دارد.
اقدامات کلیدی :
• توافقات سیاسی دوجانبه ، چندجانبه و منطقهای : فعالسازی ظرفیت سازمانهای بینالمللی مانند شانگهای و بریکس برای توسعه تجارت و حملونقل ، با تأکید بر مشارکت چین ، هند و روسیه .
• فعالسازی سفارتخانهها و نمایندگیهای بازرگانی : بسیج دیپلماسی اقتصادی از طریق سفارتخانهها و دفاتر بازرگانی ایران در کشورهای مسیر کریدور ، برای ایجاد تعامل مستقیم بین تجار و جذب آنها به کریدورهای ریلی ایران .
• تأمین مالی و سرمایهگذاری مشترک : توسعه همکاریهای دوجانبه و چندجانبه برای جذب سرمایه و فاینانس جهت توسعه زیرساختهای کریدوری در ایران و کشورهای مسیر، با بهرهگیری از صندوقهای توسعهای و بانکهای بینالمللی .
محور دوم - همگونسازی فنی ، عملیاتی و فرایندی
این محور به هماهنگی اجرایی و فنی بین نهادهای دخیل در فرایند ترانزیت میپردازد .
اقدامات کلیدی :
• همکاری بین راهآهنهای کشورهای مسیر کریدور : ایجاد مکانیسمهای مدیریت مشترک ، شامل یکپارچهسازی زمانسیر، تعرفههای حمل شفاف و هماهنگ و استقرار سیستم تبادل الکترونیکی دادهها بین راهآهنها .
• هماهنگیهای گمرکی و مرزی : اجرای پروژههای مشترک با گمرکات و مرزبانان کشورهای همسایه برای کاهش تشریفات زائد ، تسریع عبور کالا و سادهسازی تبادل واگنها .
• هماهنگی استانداردها : توافق بر سر استانداردهای فنی زیرساخت، ناوگان و روشهای حمل ، از جمله عرض خطوط و انواع واگنهای قابل تبادل .
محور سوم - بازاریابی هدفمند و مدیریت تقاضا ( STP )
جذب بار و مشتری برای کریدورها نیازمند استراتژی بازاریابی دقیق و مبتنی بر داده است . چارچوب STP شامل سهمرحله اصلی است :
۱- بخشبندی بازار ( Segmentation )
تقسیم بازار به بخشهای قابلمدیریت بر اساس نوع کالا و نیازهای مشتریان ، شامل :
- کانتینرهای زمانحساس
- کالاهای فلهای
- محصولات پتروشیمی
۲- هدفگذاری ( Targeting )
انتخاب بخشهای جذاب و دارای مزیت رقابتی برای تمرکز منابع و سرمایهگذاری .
کریدور شمال - جنوب به دلیل صرفهجویی زمانی ، اولویت نخست قرار میگیرد .
۳- جایگاهیابی ( Positioning )
- ایجاد تصویر ایران بهعنوان مسیر زمینی سریع ، قابل اطمینان و مقرونبهصرفه در ذهن مشتریان و تصمیمگیرندگان لجستیکی .
- تقویت برند کریدورهای ایران در بازارهای اوراسیا و جنوب و شرق آسیا، با تاکید بر همکاریهای کلیدی با چین ، هند و روسیه .
اقدامات عملیاتی STP :
• تدوین بستههای خدماتی اختصاصی برای انواع کالا و مشتریان با توجه به نیازهای زمانی و حجم محموله .
• برگزاری رویدادهای تخصصی و نمایشگاههای بینالمللی لجستیک برای معرفی ظرفیتهای کریدورها و جذب سرمایهگذاران خارجی .
• استفاده از دادههای تحلیلی و تخمینی برای برآورد حجم بار و ارزش اقتصادی بالقوه کریدورها .
محور چهارم - توسعه و نوسازی زیرساخت ریلی کریدوری
این محور به توسعه فیزیکی شبکه ریلی و افزایش ظرفیت حملونقل بینالمللی اختصاص دارد .
اقدامات کلیدی :
• تکمیل و تقویت کریدور شمال - جنوب :
- تکمیل محور رشت - آستارا برای اتصال کامل به شبکه قفقاز .
- دوخطهسازی و برقیسازی محور سرخس - بندرعباس بهعنوان شریان اصلی کریدور .
- تکمیل خط چابهار - زاهدان برای اتصال بندر اقیانوسی چابهار به شبکه سراسری .
• تکمیل و تقویت کریدور شرق - غرب :
-دوخطهسازی و برقیسازی محور سرخس - تبریز - چشمه ثریا برای افزایش ظرفیت و سرعت مسیر ارتباطی با اروپا .
• رفع سایر گلوگاهها : تکمیل پروژههای خطوط دوم در مسیرهای پرترافیک و نوسازی ناوگان لکوموتیو و واگن .
• توسعه پایانههای ریلی - دریایی در بنادر : تجهیز بنادر چابهار و بندرعباس برای بارگیری مستقیم کالا از کشتی به قطار .
• توسعه و احداث هابهای لجستیک : ایجاد و توسعه مراکز لجستیک در نقاط مرزی و همچنین مناطق مهم در امتدادکریدورها
• مکانیزاسیون فرایندهای بارگیری و انبارداری : استفاده از سیستمهای خودکار و فناوریهای روز برای کاهش زمان توقف و افزایش بهرهوری.
نتیجهگیری
فعالسازی کریدورهای ریلی ایران یک پروژه ملی است که تنها با تعامل هوشمندانه با جهان و سرمایهگذاری همزمان در چهارمحور مستقل اما مکمل امکانپذیر میشود . دیپلماسی و توافقات بینالمللی بستر قانونی و امنیتی را فراهم میکند ، همگونسازی فنی و عملیاتی جریان کالا را روان میسازد ، بازاریابی و مدیریت تقاضا مشتری جذب میکند ، توسعه زیرساخت ریلی ، بستر حرکت را آماده میسازد و توسعه لجستیک ارزشافزوده نهایی را ایجاد میکند .
حرکت همزمان در این چهارمحور ، ایران را به قطب ترانزیت منطقه تبدیل کرده و درآمدهای ارزی پایدار را برای کشور به ارمغان خواهد آورد. نقش کلیدی کشورهای چین ، هند و روسیه در توسعه و بهرهبرداری از کریدورها ، تعیینکننده ظرفیت ایران برای تبدیلشدن به هاب ترانزیتی اوراسیاست .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
