چابهار برگ برنده ایران در بازآرایی ژئواقتصادی جنوب آسیا
کارشناسان حوزه اقتصاد منطقهای معتقدند هند برای بازگشت جدی به بازار افغانستان ، به مسیری امن ، با ثبات و دارای زیرساختهای قابل اتکا نیاز دارد ؛ سه مؤلفهای که ایران در چابهار تأمین کرده است . دهلینو بارها تجربه بیثباتی مسیرهای دیگر را داشته و اکنون چابهار تنها بندری است که میتواند پل ارتباطی هند با آسیای مرکزی و افغانستان باشد .
به گزارش پرتال حمل و نقل به قلم محمد مهدی کریمی قهی ، پژوهشگر حمل و نقل بین المللی و ترانزیت ، نشانههای تازه از آرایش جدید قدرت اقتصادی در منطقه دیده میشود ؛ جایی که چابهار ایران بار دیگر به کانون توجه کابل و دهلینو تبدیل شده و بهعنوان امنترین و استراتژیکترین مسیر تجارت افغانستان ، اهمیتش بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است .
تحولات چند ماه اخیر در روابط اقتصادی افغانستان و هند ، نشان از شکلگیری معادلات جدیدی دارد ؛ معادلاتی که مرکز ثقل آن نه در کراچی ، بلکه در بندر چابهار ایران قرار گرفته است . رفتوآمدهای فشرده مقامات کابل به دهلینو ، از دیدار امیرخان متقی تا سفر اخیر نورالدین عزیری ، وزیر تجارت افغانستان ، حکایت از تمایل دو طرف برای گشودن فصلی تازه دارد ؛ فصلی که بدون نقشآفرینی ایران و زیرساختهای رو به توسعه چابهار ، عملی نخواهد شد .
چابهار ؛ جایگزین قابلاعتماد مسیرهای پرریسک گذشته
برای افغانستان ، که سالها تجارت خارجیاش تحت فشار مسیرهای محدود و پرتنش بوده ، چابهار به فرصتی بیبدیل تبدیل شده است . در حالی که مسیرهای سنتی از طریق پاکستان بارها با محدودیت ، انسداد یا هزینههای غیرمنتظره روبهرو بوده ، چابهار مسیر کوتاهتر ، امنتر و پیشبینیپذیرتری ارائه میدهد . همین ویژگیهاست که تحلیلگران از آن بهعنوان «ضرورت استراتژیک کابل» یاد میکنند .
نورالدین عزیری در گفتوگو با رسانهها تأکید کرده بود که افغانستان نمیخواهد در دام وابستگی به یک بندر بماند و چابهار دقیقاً همان تنفسگاهی است که امکان تنوع مسیر ، دسترسی پایدار و استقلال تجاری را فراهم میکند . این نگاه در دهلینو نیز کاملاً مورد استقبال قرار گرفته است ؛ چرا که برای هند ، چابهار مسیری کلیدی برای ارتباط با افغانستان و سپس آسیای مرکزی محسوب میشود .
تفاهمات تازه ؛ اما مشروط به عبور از چالشها
دیدارهای اخیر کابل و دهلینو به مجموعهای از توافقات اولیه منجر شده است ؛ از فعالسازی کارگروههای اقتصادی گرفته تا توافق بر سر نقش محوری چابهار در تجارت کالاهای افغان . همچنین تشکیل اتاق بازرگانی مشترک ، تسهیل ویزای تجار و بازنگری در تعرفههای حملونقل بخشی از بسته همکاریهاست .
با این حال ، مسیر اجرا همچنان هموار نیست . تحریمهای آمریکا علیه ایران بر مبادلات مالی سایه میاندازد و برخی کمبودهای زیرساختی در مرزهای شرقی هنوز نیازمند تکمیل است . با وجود این ، سرمایهگذاریهای ایران در توسعه فازهای بندر شهید بهشتی ، بهبود جادههای شرق ، ایجاد پایانههای مرزی و برنامهریزی برای اتصال ریلی چابهار به شبکه سراسری ، بسیاری از نگرانیها را کاهش داده است .
ایران ؛ محور تلاش هند برای حضور پایدار در افغانستان
کارشناسان حوزه اقتصاد منطقهای معتقدند هند برای بازگشت جدی به بازار افغانستان ، به مسیری امن ، با ثبات و دارای زیرساختهای قابل اتکا نیاز دارد ؛ سه مؤلفهای که ایران در چابهار تأمین کرده است . دهلینو بارها تجربه بیثباتی مسیرهای دیگر را داشته و اکنون چابهار تنها بندری است که میتواند پل ارتباطی هند با آسیای مرکزی و افغانستان باشد .
از نگاه کابل نیز همکاری با ایران یک انتخاب راهبردی است . افغانستان میکوشد خود را از فشارهای سیاسی پاکستان دور کند و از طریق مسیرهای جایگزین ، حاشیه امنیت تجارت خارجی را افزایش دهد . اتصال به ایران ، از طریق چابهار و سپس راههای ارتباطی شمالی ، میتواند افغانستان را به شبکه تجارت اوراسیا پیوند دهد.
چابهار ؛ نقطه تلاقی رقابتهای بزرگ آسیایی
این بندر اقیانوسی ، که تنها ۱۷۰ کیلومتر با گوادر پاکستان فاصله دارد ، اکنون تبدیل به صحنهای شده که منافع ایران ، افغانستان ، هند و حتی بازیگران بزرگتری چون چین در آن تقاطع پیدا میکند . تفاوت مهم اما در این است که چابهار ، برخلاف گوادر ، تحت مدیریت ایران و با سیاست خارجی مستقل جمهوری اسلامی اداره میشود و همین استقلال ، زمینهساز همکاریهای چندجانبه و پایداری بیشتر آن است .
در نهایت ، آنچه اکنون در حال شکلگیری است ، یک بازچینش ژئواقتصادی در منطقه است ؛ بازچینشی که چابهار را به شاهراه اصلی تجارت افغانستان و حلقه اتصال جنوب آسیا با مسیرهای اوراسیایی تبدیل میکند . اگر چالشها مدیریت و پروژههای زیرساختی تکمیل شوند ، ایران نقشی تعیینکنندهتر از همیشه در آینده تجارت منطقه بر عهده خواهد گرفت .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
