شرکت پخش فرآوردههای نفتی تعرفه ریل و جاده را یکسان نماید
به گزارش پرتال حمل و نقل ، سید محمد مهدی شریفی ، مدیرعامل شرکت توسعه حمل و نقل ریلی پارسیان ، گفت : در زمینه حمل و نقل محمولات نفتی ، تفاوتهای مهمی بین حمل ریلی و جادهای وجود دارد . دادهها و اعداد مربوط به این موضوع بهطور مجزا در اختیار راهآهن جمهوری اسلامی و شرکت پالایش و پخش قرار گرفته است و انشاءالله از این به بعد باید با دقت بیشتری نرخگذاریها انجام شود .
ابتدا یک مرور مختصر از عملکرد ، رزومه و تاریخچه شرکتهای مخزنی و مقایسه آنها با سایر شرکتها ارائه خواهم داد و در نهایت نرخها را بررسی میکنم .
در حوزه تن کیلومتر ، شرکت راهآهن از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ با کاهش قابل توجهی مواجه بوده است ؛ به طوری که تن کیلومتر از ۳۶ میلیارد در سال ۱۳۹۹ به ۲۷ میلیارد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است . کلیه شرکتهای مخزندار ، اعم از آنهایی که برای شرکت ملی پخش و پالایش کار میکنند و دیگر شرکتهایی که حمل سود انجام میدهند، تقریباً نرخ حمل یکسانی دارند که اختلاف کمی بین آنها مشاهده میشود .
از سال ۱۳۹۷ تاکنون ، حدود ۱۳-۱۴ درصد از کل تن کیلومتر حمل شده توسط شرکت راهآهن ، توسط شرکتهای مخزندار انجام شده است ، چه آنهایی که بار شرکت پخش را حمل میکنند و چه سایر مخزنداران . این رقم معادل حدود ۱۰ درصد کل تن کیلومتر است . به عنوان مثال ، در سال ۲۰۱۷ از ۲۸ میلیارد تن کیلومتر ، حدود ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون متعلق به شرکتهایی بوده که بار شرکت پخش را حمل میکردند .
شایان ذکر است که تمام واگنهای مخزنی در اختیار شرکت ملی پخش نیست و شرکتها بارهای سایر شرکتها مانند بهران ، نفت پارس ، ایرانول و بهشهر را نیز حمل میکنند . به طور میانگین ، ۷۵ درصد واگنهای آنها در سیکل شرکت پخش قرار دارد . این اعداد اهمیت دارند چون شرکت پالایش و پخش خواستههایی دارد که اگر همکاری کنیم ، میتوان به آنها رسید .
در صفحه بعدی ، درصد تحقق برنامههای شرکت ملی پخش نشان داده شده است که تقریباً ۶۷-۶۸ درصد از برنامه ماهانه آنها تحقق مییابد . این برنامهها معمولاً یکطرفه اعلام میشوند و مالکین شرکتها نقش کمی در آن دارند .
روند توسعه ناوگان ریلی نشان میدهد که ناوگان غیرمخزنی رشد قابل توجهی داشته ، به طوری که از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ افزایش چشمگیری در شبکه ریلی رخ داده ، ولی ناوگان مخزنی از حدود یک سال پیش روند ثابتی داشته و نرخ رشد سالیانه آن کمتر از ۱ درصد است .
در بحث نرخ کرایه ، سهم شرکت راهآهن از کرایهها از ۶۷ درصد در سال ۱۳۹۷ به حدود ۸۰ درصد رسیده است ، یعنی شرکت راهآهن سهم خود را به طور قابل توجهی افزایش داده است . این روند اعتراض شرکتهای مالک واگنهای مخزندار را به دنبال داشته است ، چرا که سهم مالکانه واگنها کاهش یافته و حاشیه سود این شرکتها پایین آمده است .
شرکت پارسیان با ۱۲۰۰ واگن مخزنی ، که عمدتاً در مسیرهای شرکت پخش فعالیت میکنند ، نمونهای است که حاشیه سود آن از ۲۹ درصد در سال ۲۰۱۵ به حدود ۲۰ درصد در سال مالی اخیر کاهش یافته است . این کاهش به دلیل افزایش سهم راهآهن و نرخگذاریهای نامناسب است . در سال مالی اخیر ، حاشیه سود این شرکت به یک درصد کاهش یافته و اگر نرخها اصلاح نشود ، این شرکت ممکن است توسط سهامداران به فروش گذاشته شود .
در بخش بعدی ، مقایسه نرخهای حمل جادهای و ریلی بررسی شده است . متوسط کرایه حمل جادهای توسط شرکت پخش حدود ۱,۲۵۰,۰۰۰ تومان به ازای هر تن است ، در حالی که متوسط کرایه حمل ریلی حدود ۸۰۰,۰۰۰ تومان است ، یعنی نرخ ریلی حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد نرخ جادهای است . این در حالی است که راهآهن اعلام کرده نرخ ریلی حدود ۴۵ درصد جادهای است که ناشی از اشتباه در محاسبات حمل جادهای است .
اگر بخواهیم نرخ ریلی به ۹۵ درصد نرخ جادهای برسد ، شرکت پخش باید به طور متوسط حدود ۴۸ درصد افزایش نرخ داشته باشد و راهآهن باید نرخهای خود را حدود ۲۳ درصد کاهش دهد .
همچنین بررسیها نشان میدهد که در مسیرهای منتهی به نیروگاه نکا و مطهری مشهد، حمل و نقل ترکیبی (ریلی و جادهای) وجود دارد که این مسئله باید در نرخگذاری لحاظ شود .
با توجه به مصرف سوخت مازاد در حمل و نقل جادهای که حدود ۲۸ لیتر در هر تن بیشتر است و با توجه به نرخ سوخت فوب خلیج فارس ، بهای تمام شده حمل جادهای به مراتب بیشتر از ریلی است . بنابراین ، افزایش نرخ حمل ریلی نه تنها منطقی بلکه ضروری است تا حمل و نقل ریلی توسعه یابد و بار بیشتری به ریل منتقل شود ، که در نتیجه سوبسیدهای دولت کاهش مییابد و هزینههای کلی حمل و نقل پایین میآید .
در نهایت ، نکته مهم این است که نرخگذاری باید با مشارکت همه ذینفعان ، به خصوص بخش خصوصی، انجام شود و افزایش سهم راهآهن به تنهایی باعث تضعیف بخش خصوصی و کاهش توسعه ناوگان میشود .
ما پیگیریهای لازم را انجام میدهیم و امیدواریم نرخها به شکل منطقی اصلاح شود تا بتوانیم به توسعه پایدار حمل و نقل ریلی برسیم .