ضرورت هم‌افزایی دفاعی و غیرنظامی در مدیریت فضای هوایی کشور

به گزارش پرتال حمل و نقل به قلم خلیل الله معمارزاده ، در روزهایی که آژیر خطر خاموش شده و آسمان ایران دوباره به گمان می تواند آهسته آهسته از شرق طلوع کرده و رنگ پرواز بگیرد ، شاید طبیعی‌ترین واکنش ما این باشد که فکر کنیم همه‌چیز تمام شده و انگار باید برگردیم سر کار ، با روحیه‌ای مضاعف و به همان روال قبل ادامه بدهیم . اما دقیقاً همین‌جاست که یکی از خطرناک‌ترین خطاهای راهبردی ما ممکن است اتفاق بیفتد : بازگشت به روال پیش از بحران ، بدون هیچ یادگیری از خود بحران .

دردناک است ، اما باید بپذیریم که ما هنوز در وضعیت اضطرار هستیم . فقط سکوت موقتی حاکم شده . سکوتی که اگر درست به آن نگاه کنیم ، شاید بهترین فرصت برای بازاندیشی باشد . حالا وقت آن است که بنشینیم ، فکر کنیم و از دل طوفان ، یاد بگیریم . مشق بحران بنویسیم . نه برای ماندن در غم یا ترس ، بلکه برای آماده شدن . برای آن‌که اگر دوباره لرزشی از جنس همین روزها آمد ، این‌بار ایستاده باشیم ، نه در هم شکسته .

اولین گام ، ارزیابی دقیق وضعیت موجود است . چقدر آسیب دیده‌ایم ؟ تاب‌آوری ما چقدر است اگر وضعیت مشابه دو هفته‌ی گذشته و حتی به مراتب بدتر از آن دوباره تکرار شود ؟ آیا بیزینس ما ، چه یک شرکت هواپیمایی باشد و چه یک شغل کارمندی ، توان ایستادگی در برابر تکرار سناریوهای بدبینانه‌تر را دارد ؟ اگر نه ، پس باید همین حالا ، بدون تأخیر ، برای آن سناریوها برنامه داشته باشیم . تاوان نداشتن برنامه ، در آینده‌ای نزدیک ممکن است بسیار سنگین‌تر از امروز باشد .

در جریان تنش‌های اخیر ، صنعت هوانوردی ایران با تمام وجود در معرض فشار بود و بیشترین آسیب پذیری را داشت ، هرچند در سایه کم توجهی های سنواتی و تهی شدن از عقلانیت مدیریتی و عدم اهتمام و اولویت به آن رمقی نیز نداشت . از تهدیدهای بیرونی مثل حملات نظامی و اختلالات الکترونیکی گرفته ، تا بحران‌های درونی در تصمیم‌گیری ، اطلاع‌رسانی از بخش غیرمرتبط در وزارتخانه ، هماهنگی عملیات و تأمین نقدینگی و اداره صنعت هوانوردی و حمل‌ونقل هوایی به دست افرادی ناتوان و فاقد کفایت و جسارت و چرخیدن در به همان پاشنه و مدیرانی از جنس گذشته و مدیران جدید سرسپرده . اداره‌ی صنعت توسط افرادی که یا از گذشته آمده‌اند یا به امروز تعلق ندارند . این اقدامات و غفلت ها کمتر از خطر خود نفوذ نیست که زمینه همان نفوذ را فراهم می آورد و عرصه پهناور فضای هوایی کشور را به راحتی جولانگاه پرندگان دشمن می نماید ، در حالیکه به خطرات همین پرندگان ناشناس خودفرمان و خودفروخته در حریم های هوایی در ابعاد امنیتی و البته ایمنی در این ستور و نوشته ها بارها تذکر داده شد و البته شنیده نشد . گاهی شبیه به یک فروپاشی نرم بود . شریان‌هایی که هر لحظه ممکن بود از کار بیفتند و البته گاه با ضربان ضعیفی به امید زنده ماندن .

در چنین فضایی ، برخی منتظر تزریق کمک‌های فوری دولتی هستند . اما آیا این ، واقعاً تنها راه ممکن است ؟ وقتی صنعت هوانوردی ما هر روز با هزینه‌های سنگین و ناپایداری‌های شدید مواجه است و وقتی می بینیم پهنه آسمان همچنان ناآگاهانه عرصه غفلت و بی تفاوتی از سوی زمامداران است ، نباید منتظر جادویی از بالا باشیم . نقدینگی باید از دل برنامه ها و به همت خود شرکت ها بجوشد . از راهکارهایی مثل اوراق بدهی ، مشارکت در درآمد با مسافر یا بخش های عمومی 3P ، یا همکاری با سیستم بانکی برای خلق ابزارهای جدید مالی . نقدینگی ساختنی است ، نه صرفاً یک دریافتنی . نمی شود دائم کاسه گدایی صنعت به سمت دولت دراز باشد که خود نیز دچار سرگردانی اولویت هاست .

در کنار آن ، مسئله هم‌افزایی دفاعی و غیرنظامی در مدیریت فضای هوایی است . بحران اخیر ثابت کرد ما دیگر نمی‌توانیم این دو بخش را جداگانه ببینیم . آنچه نیاز داریم ، طراحی یک ساختار عملیاتی هماهنگ ، منسجم و میدان‌محور است ، چاره ای نداریم . اتاق مشترکی که در آن هم پدافند ، هم آفند و هم عملیات غیرنظامی در لحظه تصمیم‌سازی کنند . نه فقط روی کاغذ ، بلکه در موقعیت واقعی بحران . این مدل را کشورهایی مثل کره جنوبی یا ترکیه یا برزیل با موفقیت اجرا کرده‌اند . چرا ما نتوانیم ؟

موضوع بعدی کریدورهای امن است . چرا وقتی بحران می‌آید ، به‌ سرعت به خاموش کردن همه‌چیز فکر می‌کنیم ؟ آیا نمی‌توان براساس تحلیل‌های دقیق ، مسیرهای پروازی کنترل‌شده ، کم‌خطر و قابل تداوم از قبل تعریف کرد ؟ همان‌طور که کشورهای درگیر جنگ هم در بسیاری از موارد چنین کریدورهایی را ایجاد کرده‌اند . تجربه جهانی را می‌شود بومی‌سازی کرد ، اگر اراده و دانش در کنار هم بنشینند .

حالا فرصت فکر کردن داریم . حالا ، در این فاصله بین دو موج بحران ، زمان آن است که سوال‌های سخت را از خودمان بپرسیم . این ، معنای مشق بحران است . این‌که از آن‌چه بر ما گذشت ، چیزی یاد بگیریم و آن یادگیری را تبدیل کنیم به طرح ، برنامه ، تاب‌آوری .

 

 

منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم