تاثیر جنگ ایران و اسرائیل بر لجستیک کشورهای خلیج فارس
به گزارش پرتال حمل و نقل ، تنشهای فزاینده خاورمیانه و به ویژه درگیری اسرائیل و ایران بر الگوهای تجاری ، بازارهای انرژی و جریانهای سرمایهگذاری خارجی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تأثیر میگذارد . با عبور روزانه ۲۱ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز و تغییر روند سرمایهگذاری مستقیم خارجی منطقهای در سال ۲۰۲۵، کشورهای خلیج فارس در حال تعدیل ریسک موجود با اقدامات انعطافپذیری هستند .
تنش اخیر بین اسرائیل و ایران در اقتصاد جهانی ، به ویژه در منطقه شورای همکاری خلیج فارس (GCC) ، تأثیرگذار بوده است . با وجود درگیری منطقهای ، طبق گزارش بانک جهانی انتظار میرود رشد اقتصادی در منطقه GCC طی دو سال آینده سرعت بیشتری بگیرد و پیشبینیها حاکی از افزایش به ۳.۲ درصد در سال ۲۰۲۵ میلادی و ۴.۵ درصد در سال ۲۰۲۶ میلادی است . ارزیابی ریسک در سراسر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس شامل موارد زیر است :
ریسک دولتی و انتظارات بازار : هرچند ارزیابی ریسک ژئوپلیتیکی برای بحرین و کویت کاهش یافته است ، حق بیمه ریسک دولتی در بحبوحه تنشهای منطقهای روند افزایشی داشت. در حالیکه کاهش رتبهبندی رسمی محقق نشده است .
انرژی و امنیت دریایی : نفت خام برنت که در واکنش به حملات اولیه اسرائیل به بالای ۷۸ دلار آمریکا رسیده بود ، پس از اعلام آتشبس برای مدت کوتاهی به زیر ۷۰ دلار آمریکا سقوط کرد . با این حال ، تحلیلگران هشدار میدهند که هرگونه اختلال در تنگه هرمز که بیش از یکپنجم ترانزیت نفت جهان از طریق آن انجام میشود ، میتواند قیمتها را به شدت افزایش دهد .
بیمه و لجستیک : حق بیمه برای مسیرهای کشتیرانی خلیج فارس در ساعات آغازین درگیری به شدت افزایش یافت و پس از اعلام آتشبس به حالت عادی بازگشت . این نوسانات بسیاری از شرکتهای بیمه را بر آن داشت تا مدلهای ریسکپذیری کوتاهمدت خود را اصلاح کنند .
بسته شدن حریم هوایی : قطر با بستن آسمان خود در جریان حمله به پایگاه هوایی ، پیشگام این اقدام بود و پس از آن کویت ، بحرین و امارات متحده عربی نیز این اقدام را انجام دادند . هرچند این کشورها از اواخر ۲۳ ژوئن برای مدت کوتاهی بازگشایی شدهاند . عربستان سعودی و اردن نیز محدودیتهای موقت حریم هوایی را اعمال کردند که با اقدامات منطقهای همسو بود .
اختلالات پرواز : شرکتهای هواپیمایی بزرگ مانند امارات ، اتحاد ، قطر ایرویز ، فلای دبی ، ایر ایندیا ، بریتیش ایرویز ، کی الام ، سنگاپور ایرلاینز پروازهای خود را به مراکز خلیج فارس لغو یا تغییر مسیر دادند . فرودگاههای دبی فعالیت کامل خود را از سر گرفتهاند ، اما تأخیرها و حجم بالای پروازها همچنان ادامه دارد .
حملونقل زمینی و کنترل مرزها : هرچند در حالیکه هیچ یک از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس رسماً مرزهای زمینی خود را نبستهاند ، اما عربستان محدودیتهای هوایی را در نزدیکی مرز خود با قطر اعمال کرده است . اسرائیل و ایران هر دو گذرگاههای زمینی را مسدود کردهاند و باعث شدهاند برخی از مسافران عازم خلیج فارس از مسیرهای زمینی جایگزین از طریق اردن و عراق استفاده کنند .
در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۵ میلادی ، ایالات متحده حملات هوایی را علیه زیرساختهای هستهای ایران انجام و تأسیسات کلیدی در فردو ، نطنز و اصفهان را با مهمات سنگرشکن هدف قرار داد . در پاسخ ، مجلس ایران پیشنهاد بستن تنگه هرمز به عنوان گلوگاه راهبردی برای تقریباً یک سوم تجارت جهانی نفت از طریق دریا، را داده است .
هرچند تردد از تنگه هرمز همچنان ادامه دارد ، اما افزایش فعالیتهای نظامی ، اختلال در GPS و انحرافات جزئی در ترافیک، ریسک منطقهای را افزایش داده است . حق بیمه کشتیرانی برای نفتکشهایی که از خلیج فارس عبور میکنند بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته و قیمت جهانی نفت خام ۷ تا ۱۱ درصد افزایش یافت و نفت خام برنت از ۸۰ دلار در هر بشکه فراتر رفت .
بر اساس برآورد تحلیلگران گلدمن ساکس ، یک بحران طولانیمدت میتواند قیمتها را به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه برساند ، بهویژه اگر این اختلال ساختاری باشد . این امر میتواند منجر به شوکهای تورمی بهویژه در کشورهای واردکننده نفت شود و همچنین ، انعطافپذیری سیاستهای بانکهای مرکزی را در سطح جهانی تحت تأثیر قرار دهد .
پیشبینیهای اقتصادی بینالمللی ، از جمله پیشبینیهای S&P Global و Independent Commodity Intelligence Services (ICIS) ، سه سناریوی احتمالی درگیری از کاهش تنش دیپلماتیک گرفته تا جنگ منطقهای تمامعیار را مدلسازی میکنند .
برای اقتصادهای شورای همکاری خلیج فارس ، سناریوی میانه یعنی درگیری نیابتی طولانیمدت ، محتملترین سناریو به نظر میرسد. این امر باعث حفظ ریسک بالای ژئوپلیتیکی در بازارهای نفت میشود و تورم و هزینههای لجستیک را افزایش میدهد .
سناریوی کاهش تنش : درگیری با اقدامات تلافیجویانه محدود و نمادین کاهش مییابد و منجر به حداقل نوسانات قیمت نفت میشود . بازارها احتمالاً به سرعت بهبود یابند و اختلالات تجاری همچنان مهار میشوند و به اقتصادهای شورای همکاری خلیج فارس اجازه میدهند مسیرهای رشد برنامهریزیشده خود را از سر بگیرند .
سناریوی جنگ نیابتی : درگیریهای نیابتی از طریق حملات سایبری ، حملات نظامی جزئی و اختلالات پراکنده در شبکههای لجستیکی ادامه مییابد . قیمت نفت برای مدت طولانی بیثبات باقی میماند و منجر به افزایش هزینههای حملونقل و بیمه میشود. اما تأثیر اقتصادی منطقهای همچنان متوسط است .
سناریوی ادامه درگیری : تشدید تمامعیار تنشهای منطقهای منجر به بسته شدن تنگه هرمز میشود . این امر سهم قابل توجهی از تجارت جهانی نفت را مختل میکند ، احتمالاً اقتصاد جهانی را به سمت رکود سوق میدهد و باعث فرار سرمایه از مناطق حساس به ریسک ، از جمله شورای همکاری خلیج فارس میشود . ستون فقرات اقتصادی منطقه شورای همکاری خلیج فارس به صادرات انرژی و تجارت دریایی وابسته است . با بسته شدن حریم هوایی عراق ، ایران ، اردن و لبنان ، چندین شرکت هواپیمایی مستقر در خلیج فارس ، از جمله امارات ، اتحاد ایرویز و قطر ایرویز ، پروازهای خود را به حالت تعلیق درآورده یا تغییر مسیر دادهاند که نشان دهنده اختلالات گستردهتر در زنجیره تأمین است .
همچنین ، نرخ و حق بیمه حملونقل در خلیج فارس در بحبوحه افزایش ریسک ، ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش یافته است . شرکتهای بیمه نیز ۰.۱۵ درصد از ارزش محموله را به عنوان هزینه اضافی دریافت میکنند . هرچند بنادر تجاری در امارات ، عربستان سعودی و قطر همچنان فعال هستند ، اما شرکتهای لجستیکی از طولانی زمان تحویل و افزایش هزینههای عملیاتی خبر میدهند که بر بخشهایی مانند پتروشیمی ، آلومینیوم و صادرات خودرو تأثیر میگذارد .
بانکهای مرکزی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در حال رصد روند قیمت نفت هستند و چشمانداز تورم منطقه را ارزیابی میکنند . اگر قیمت نفت خام برنت به دلیل تنش طولانی مدت بالا بماند ، مقامات پولی احتمالا به ناچار چرخههای تسهیل پولی را به تعویق بیندازند یا مداخلات نرخ ارز را مورد بررسی مجدد قرار دهند . ارزهای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مانند ریال سعودی و درهم امارات متحده عربی به دلار آمریکا وابسته هستند و این امر باعث افزایش تأثیرپذیری از نوسانات جهانی دلار و پیچیدهتر شدن استقلال پولی محلی میشود .
افزایش هزینههای واردات انرژی و مواد غذایی میتواند دولتهای شورای همکاری خلیج فارس را مجبور به گسترش یارانهها یا به تعویق انداختن تسهیل پولی کند . انتظار میرود تورم همزمان با افزایش هزینههای سوخت و مواد غذایی وارداتی ، به ویژه در کشورهایی با جمعیت زیاد مهاجران و وابستگی زیاد به واردات ، افزایش یابد .
طبق گزارش بانک جهانی ، تورم کل در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در سال ۲۰۲۴ میلادی ، حتی با وجود کاهش نرخ بهره توسط بانکهای مرکزی منطقهای همچنان پایین مانده است . تورم به طور متوسط در این سال ۲ درصد بود که نسبت به ۲.۲ درصد در سال ۲۰۲۳ میلادی اندکی کاهش یافته است . برخلاف سالهای گذشته ، سال ۲۰۲۴ شاهد تغییر در سیاست پولی بود و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نرخ بهره را مطابق با اقدامات فدرال رزرو ایالات متحده کاهش دادند .
اگر چه این درگیری خطراتی را به همراه دارد، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به دلیل موقعیت راهبردی ، رتبهبندی قوی حاکمیتی و ابتکارات متنوعسازی ، همچنان برای سرمایهگذاران بلندمدت جذاب هستند . با این حال ، سرمایهگذاران هنگام ارزیابی فرصتها در منطقه باید موارد زیر را در نظر بگیرند .
نخست ، پرتفویهایی که در معرض بخشهای انرژی و لجستیک هستند ، هنگام ارزیابی بازده مورد انتظار ، باید حق بیمه ریسک ژئوپلیتیکی را در نظر بگیرند .
دوم ، افزایش هزینههای بیمه و حملونقل احتمالا بر حاشیه سود تجارت ، به ویژه برای صادرکنندگان و تولیدکنندگان فعال در مسیرهای پرنوسان ، تأثیر بگذارد . در نهایت ، تورم ناشی از افزایش قیمت نفت میتواند کاهش نرخ بهره توسط بانکهای مرکزی را به تأخیر بیندازد ، که این امر بر شرایط نقدینگی تأثیر میگذارد و تقاضای مصرفکننده را در کوتاهمدت کاهش دهد .
در مجموع ، درگیری رژیم صهیونیستی و ایران یک نقطه عطف حیاتی برای شورای همکاری خلیج فارس است که تابآوری تنوع اقتصادی و معماری تجاری آن را آزمایش میکند . میزان تأثیر بستگی به این دارد که آیا تنشها به یک جنگ سایه طولانی تبدیل میشوند یا به سرعت از طریق دیپلماسی مهار میشوند .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
