تشریح نظر تیم بررسی استانداری هرمزگان پیرامون حادثه بندر شهید رجایی

به گزارش پرتال حمل و نقل ، در تاریخ ششم اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ حادثه ای شدید حوالی ساعت ۱۲ ظهر در محدوده انبارش کالاهای کانتینری واقع در بندر شهید رجایی بندرعباس به وقوع پیوست که انفجارهای پیاپی و آتش سوزی گسترده ای در پی داشت . این حادثه علاوه بر تلفات انسانی موجب خسارات قابل توجهی به ساختمانهای اداری انبارهای کالا کانتینرها ماشین آلات و تجهیزات بندری شده و ابعاد اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی گسترده ای برجای گذاشت .

گزارش حاضر با هدف بررسی جامع ابعاد حادثه ارزیابی خسارات وارد شده مرور اقدامات فوری انجام شده و ارائه پیشنهادهای پیشگیرانه و اصلاحی تهیه و تدوین گردیده است . در این گزارش برآوردهای اولیه منابع مالی مورد نیاز برای جبران خسارات بازسازی تأسیسات و ارتقاء سطح ایمنی در مجموعه بندری شهید رجایی ارائه به صورت مقدماتی ارائه شده است . شایان ذکر است که اطلاعات مندرج در این گزارش بر مبنای داده های اخذ شده از دستگاه های حادثه دیده خدمات رسان و دستگاه های مدیریت بحران تدوین شده است و تعیین میزان دقیق خسارت و بررسی ابعاد آن نیازمند اعلام نظرات و مستندات کارشناسی کمیته های تخصصی ذی ربط خواهد بود .

مقدمه

بندر شهید رجایی به عنوان مهمترین و راهبردی ترین بندر تجاری جمهوری اسلامی ایران با مساحت بیش از ۲۴۰۰ هکتار نقش اساسی و کلیدی در زنجیره تأمین و تجارت کشور ایفا می کند . این بندر با استفاده از ظرفیت های تخصصی خود در چهار حوزه اصلی شامل ترمینال کانتینری کالاهای عمومی جنرال کارگو) مواد فله و معدنی و مخازن نفتی سهم چشمگیری در حمل و نقل دریایی و اقتصاد ملی دارد . بهره برداری از زیرساخت های این مجموعه توسط شرکت های فعال در بخش خصوصی و نهادهای وابسته به بخش عمومی انجام می گیرد .

این بندر به عنوان نقطه ثقل حمل و نقل کانتینری کشور با سهمی بالغ بر ۸۱ درصد ، بیش از ۵۶ درصد از کل صادرات کشور از طریق آن انجام میگیرد و به عنوان حیاتی ترین بندر کشور در ترانزیت کالا محسوب می گردد . در مجموع فعالیت های حمل و نقل و انبارداری بندر شهید رجایی سهمی بالغ بر ۱۸/۲ درصدی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است و از این حیث در جایگاه دوم در میان بخشهای اقتصادی استان قرار گرفته است . در سال ۱۴۰۲ از مجموع ۲/۵۹ میلیون TEU عملیات تخلیه و بارگیری کانتینری کشور بالغ بر ۲/۱ میلیون TEU معادل ۸۱ درصد و از کل صادرات ۷۹/۸ میلیون تنی حدود ۴۵ میلیون تن معادل ۵۶ درصد از طریق بندر شهید رجایی انجام پذیرفته است .

 

 

 

وضعیت فعالیت بندر شهید رجایی قبل از حادثه

 

۳-۱- وضعیت فعالیت بندر به تفکیک نوع عملیات

بندر شهید رجایی به عنوان کانون تجارت دریایی کشور و داشتن تجهیزات و تأسیسات بندری مدرن با داشتن دو اپراتور اصلی بندری مشغول فعالیت می باشد . ساختار بهره برداری بندر شهید رجایی بر مبنای مدل واگذاری عملیات بندری و انبارداری به بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی می باشد . اصلی ترین بخش های عملیاتی بندر یاد شده را میتوان به شرح موارد ذیل بیان نمود :

۱-۳-۱- تخلیه و بارگیری

عمده فعالیت تخلیه و بارگیری در بندر شهید رجایی توسط دو شرکت بندری سینا وابسته به بنیاد مستضعفان و بنا بخش خصوصی صورت میگیرد که بالغ بر ۸۳/۶ میلیون تن عملیات تخلیه و بارگیری توسط دو شرکت یاد شده در سال ۱۴۰۲ انجام شده است .

۲-۳-۱- پشتیبانی و انبارداری

بیش از ۶۰ شرکت خصوصی در قالب قراردادهای BOT با سازمان بنادر و دریانوردی فعالیت های پشتیبانی حمل و نقل کالا و پشتیبانی انبارداری و نگهداری کالا و خدمات را در بندر شهید رجایی از طریق شرکت های پیمانکاری ذیربط بیش از ۱۰۰ شرکت پیمانکاری انجام می دهند .

۳-۲- وضعیت فعالیت بندر شهید رجایی به تفکیک کالا

بندر شهید رجایی یکی از بزرگترین بنادر خاورمیانه بوده که در چهار بخش کانتینری کالاهای عمومی جنرال کارگو مواد فله و معدنی و مواد نفتی و محوطه انبارش ۲۴۰۰ هکتاری مشغول فعالیت میباشد که مشخصات حوزه های فعالیت آن به شرح ذیل ارائه می گردد :

۱-۳-۲- حوزه مواد نفتی و مشتقات آن

یکی از مهمترین کارکردهای بندر شهید رجایی صادرات نفت و مشتقات آن می باشد که در این راستا بخش خصوصی با سرمایه گذاریهای انجام شده و استفاده از زیرساخت های بندری فعالیت می نمایند از عمده سرمایه گذاری صورت گرفته در این زمینه را می توان به احداث ترمینال مخازن و خطوط انتقال نفت و فرآورده های آن اشاره کرد که در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۲۹/۴ میلیون تن نفت و فرآورده های آن در بندر شهید رجایی تخلیه و بارگیری شده است .

۲-۳-۲- حوزه کالاهای عمومی جنرال کارگو

از دیگر کارکردهای بندر شهید رجایی تخلیه و بارگیری کالاهای عمومی (کالاهایی که در بسته بندی های مختلف حمل می گردد قطعات یدکی ماشین آلات میباشد این بخش از بندر مساحتی بالغ بر ۲۰۰ هکتار از مجموع مساحت بندر را به خود اختصاص داده است که سالیانه ۱/۶ میلیون تن عملکرد بندر در این بخش در سال ۱۴۰۲ بوده است .

۳-۳-۲- حوزه مواد قله و معدنی

در سال ۱۴۰۲ در بندر شهید رجایی بیش از ۲۹ میلیون تن مواد قله و معدنی تخلیه و بارگیری شده است . این بخش از فعالیت بندر در مساحتی بالغ بر ۲۰۰ هکتار از مساحت کل پهنه بندر انجام می شود .

۴-۳-۲- حوزه کانتینری

بندر شهید رجایی با دارا بودن بیش از ۱۸ دستگاه جرثقیل دروازه ای گنتری کرین) ۴۰ پست اسکله و بزرگترین و پیشرفته ترین پایانه های کانتینری کشور توانایی پهلودهی انواع کشتی های اقیانوس پیما را داراست . در سال ۱۴۰۲ عملکرد کانتیری بندر در حدود ۲/۱ TEU معادل ۲۲ میلیون تن در سال بوده است .

 

 

 

 

۴- تشریح حادثه و ابعاد و آثار آن

 

بر اساس مشاهدات اولیه در ساعت ۱۲ ظهر روز ۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ آتش سوزی از یکی از کانتینرها واقع در محوطه کانتینری شرکت سینا آغاز شد و با شعله ور شدن انفجار شدیدی رخ داد و امواج حاصل از آن محدوده وسیعی از اسکله و مناطق اطراف را تحت تأثیر قرار داد . شدت موج انفجار به حدی بود که شیشه های ساختمان ها در شعاع چند کیلومتری شکسته و لرزش هایی تا شعاع ۳۰ کیلومتری محل حادثه احساس گردید . انفجار اولیه منجر به آتش سوزی گسترده و تشکیل ستون دود سیاه در محل شد که از فواصل دور قابل رؤیت بود بلافاصله پس از وقوع حادثه وضعیت اضطراری در بندر شهید رجایی و شهر بندرعباس اعلام گردید و نیروهای امدادی و اطفای حریق به محل حادثه اعزام شدند .

 

۴-۱- آثار و پیامدهای ناشی از حادثه

 

۱-۴-۱- پیامدهای روانی و اجتماعی

این حادثه تأثیرات روانی عمیقی بر کارگران و کارکنان شرکت ها و دستگاه های مستقر در بندر شهید رجایی به جا خواهد گذاشت اضطراب استرس و احساس ناامنی در میان کارکنان به ویژه کسانی که به طور مستقیم درگیر حادثه بودند بیشتر خواهد شد که موجب کاهش بهره وری و ایجاد بی اعتمادی در محیط کاری شرکت ها خواهد گردید و تأثیرات منفی بلند مدتی بر روند فعالیت های آتی بندر خواهد گذاشت .

۲-۴-۱- خسارات جانی و آسیب های انسانی

یکی از تلخ ترین پیامدهای این حادثه جان باختن تعدادی از کارگران رانندگان و کارکنان مستقر در کانون اصلی محل وقوع حادثه بود بر اساس آمارهای رسمی تاکنون در نتیجه این سانحه ۵۷ نفر جان باخته اند که از این تعداد ۴۶ جان باخته شناسایی شده و ۱۱ نفر هم چنان مفقود هستند . بیش از ۱۵۰۰ نفر در این حادثه مصدوم شده اند که تاکنون کار درمان تمامی آنها انجام شده و قریب به ۱۵ نفر از مصدومان در زمان تدوین این گزارش تحت درمان قرار دارند .

این فاجعه علاوه بر ایجاد داغی ناگوار برای خانواده های قربانیان شکاف های اجتماعی در جامعه کاری و بندری پدید آورده است که نیازمند حمایت های روانی و اجتماعی مستمر برای بازماندگان و قربانیان است .

۳-۴-۱- خسارات مالی و آسیب به زیرساخت ها و تجهیزات

حادثه منجر به آسیب های جدی به ساختمان های اداری و تجهیزات بندری تأسیسات انبارداری و محموله های تجاری موجود در محوطه بندر گردید که نیازمند بازسازی و تعمیرات گسترده می باشد .

۴-۴-۱- آسیب به جایگاه بن المللی بندر شهید رجایی و نگرانی شرکای تجاری خارجی

حادثه فوق آسیب های قابل توجهی به جایگاه بین المللی بندر شهید رجایی وارد ساخت ایجاد تردید در زمینه ایمنی عملیاتی و کاهش اعتماد به این بندر موجب بروز نگرانی هایی در میان شرکای تجاری خارجی و کاهش تمایل آنان به همکاری و انجام مبادلات تجاری با بندر در آینده خواهد شد .

۵-۴-۱- اختلال در فرآیند ترخیص تخلیه و توزیع کالاهای ضروری

اگر چه با تلاش مدیریت کلان استان و دستگاه های خدمات رسان فعالیت های گمرکی و بندری بعد از ۴۸ ساعت از سر گرفته شد اما وقوع حادثه مذکور فعالیت های گمرکی و بندری را به مدت کوتاهی در بندر تعطیل کرد و شرایط عادی بندر در دچار اختلال نمود و هم اکنون نیز فعالیت های بندری به دلیل عدم بر طرف شدن مسائل و مشکلات بندر ناشی از حادثه یاد شده به شرایط عادی بر نگشته است که نیازمند اقدام فوری و اورژانسی دولت برای بازسازی اماکن آسیب دیده می باشد .

 

 

 

 

 

۶-۴-۱- آلودگی زیست محیطی ناشی از آتش سوزی و سوختن مواد آلاینده و خطرناک

آتش سوزی بسیار گسترده و اشتعال مواد نفتی و شیمیایی خطرناک که منجر به انفجار گردید و انتشار گازهای آلاینده ناشی از آن شرایط حساسی را برای شهر بندرعباس و شرایط فوق العاده حساسی را برای محوطه بندر ایجاد نمود به گونه ای که غلظت مواد آلاینده در شهر و محوطه اطراف بندر منجر به تعطیلی دو روزه شهر بندرعباس گردید . اگر چه با اتخاذ تدابیر مدیریت کلان استان و تعطیلی کل شهر ناشی از انتشار آلاینده ها بیش از حد مجاز به صورت مقطعی از مسمومیت و مشکلات ناشی از آلودگی حادثه جلوگیری شد . اما اثرات دراز مدت انتشار آنها به ویژه آلاینده های خطرناک ناشی از سوختن مواد شیمیایی هنوز به روشنی مشخص نمی باشد.

 

۴-۲- عوامل زمینه ساز وقوع حادثه

 

۱-۴-۲- فقدان ساختار استاندارد در تفکیک و انبارش کالاها در محوطه بندر

نگهداری هم زمان مواد غذایی فاسد شدنی نظیر گوشت مرغ و سایر اقلام حساس در مجاورت کانتینرهای حامل مواد شیمیایی اشتغال زا و خطرناک بدون رعایت اصول ایمنی و استانداردهای تفکیک مکانی منجر به تشدید آتش سوزی و افزایش خطرات ثانویه و انتشار مواد آلاینده خطرناک گردید .

۲-۴-۲- نبود سامانه هوشمند در راستای ردیابی و نظارت بر محموله های پرخطر

فقدان یک سیستم یکپارچه و هوشمند برای شناسایی موقعیت یابی و طبقه بندی محموله های پرخطر فرایند تصمیم گیری در شرایط بحرانی و امدادرسانی سریع و هدفمند را با اختلال و تأخیرهای جدی مواجه ساخت.

۳-۴-۲- انباشت غیر متعارف کالا کانتینر و مواد فله و معدنی در محوطه بندری

رسوب بیش از حد کالا مواد معدنی و کانتینر در محوطه بندری و وجود بیش از ۱۰۰ هزار کانتینر در محدوده بندر ناشی از تأخیر تطویل و موازی بودن فرایندهای صادرات واردات و ترانزیت کالا ، احتمال وقوع حوادث و خطرات ناشی از نگهداری طولانی مدت کالا و مواد دیو شده به ویژه مواد شیمیایی و خطرناک می گردد .

۴-۴-۲- عدم رعایت ضوابط پدافند غیر عامل در مناطق حیاتی

حادثه اخیر در اسکله شهید رجایی بار دیگر لزوم رعایت اصول پدافند غیر عامل در حوزه های حساس و راهبردی به ویژه در زیرساخت های بندری و لجستیکی کشور را با وضوح تمام نمایان ساخت در شرایطی که بندر شهیدرجایی به عنوان شاهراههای تجاری و گلوگاه های اقتصادی کشور ایفای نقش می کند ، نهادینه سازی الزامات پدافند غیرعامل از مرحله طراحی تا بهره برداری از این زیرساخت های حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی می شود . اصولی همچون پراکندگی منابع حیاتی انبارش ایمن و اصولی کالاهای حساس استقرار سامانه های نظارت هوشمند و آمادگی ساختار یافته برای واکنش سریع در شرایط بحرانی باید به مثابه ارکان بنیادین پدافند غیر عامل در مدیریت بنادر کشور لحاظ گردند . رعایت این ملاحظات ضمن کاهش سطح آسیب پذیری در برابر تهدیدات طبیعی ، صنعتی و عمدی نقش بسزایی در تضمین پایداری عملکرد حفظ جان انسانها و صیانت از منافع ملی ایفا خواهد کرد .

۵-۴-۲- عدم وجود ساختار نظام مند پیرامون اظهار شناسایی و کنترل محموله های ترانزیتی پرخطر

عدم وجود ساختار نظام مند و یک پارچه برای نظارت بر توزیع و حمل و نقل مواد شیمیایی و خطرناک در کنار اظهار خلاف واقع ذی نفعان درباره ماهیت کالاها و محموله های ترانزیتی موجب شده که مواد خطرناک به دور از شرایط خاص و ویژه نگهداری و دیو شوند و منجر به بروز حوادث مشابه گردند .

 

 

 

 

۵- تشریح اقدامات مدیریت بحران استان

پس از وقوع انفجار در اسکله بندر شهید رجایی ستاد مدیریت بحران استان به سرعت فعال گردید و مجموعه ای از اقدامات اضطراری در سطوح ملی و استانی به مرحله اجرا درآمد و تشکیل ستاد مدیریت بحران استان با ریاست استاندار محترم تشکیل گردید و اقدامات اورژانسی مدیریت حادثه اطفاء حریق حفاظت و کنترل ترافیک امداد و نجات آسیب دیدگان تبیین ابعاد و آثار بحران و .... تشریح و تقسیم کار صورت گرفت که از اهم نتایج آن میتوان به موارد ذیل اشاره کرد :

* انجام بیش از ۱۶۰ مورد خدمات امدادی شامل کمک های اولیه درمان گرمازدگی و سوختگی به نیروهای عملیاتی و حادثه دیدگان توسط تیم های امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان هرمزگان با پشتیبانی نیروهای اعزامی از استان های فارس بوشهر و کرمان

* فراخوان عمومی پیرامون تأمین خون و فرآورده های آن در این رابطه ۲۲۳۷ کیسه خون و فرآورده های خونی توسط استان و ۳۶۹ کیسه خون توسط سایر استان ها تأمین گردید .

* عملیات گسترده اطفای حریق با مشارکت ۸۲ دستگاه خودروی آتش نشانی و ۱۴۴ سورتی پرواز ( ۲۴ پرواز هواپیمای ایلوشن سپاه ۳۸ پرواز بالگرد امدادی و اطفاء سپاه ۷۱ پرواز بالگردهای جمعیت هلال احمر و ۱۱ پرواز هواپیمای روسی و با ایثار و مشارکت بدون وقفه ۵۳۳ نفر آتش نشان

* بازگشت ۲۹۰ مگاوات ظرفیت خارج شده نیروگاه بخار بندرعباس در اثر موج انفجار در اسرع وقت ممکن

* بازگشت دوباره تأسیسات آب شیرین کن ۱۰۰ هزار متر مکعبی بندرعباس خارج شده بر اثر موج انفجار به چرخه تولید و بهره برداری

* ایجاد سد و موانع خاکی به منظور جلوگیری از نفوذ مواد مذاب شیمیایی و مشتقات نفتی نظیر قیر و مازوت به دریا و محدوده آبگیری آب شیرین کن

* توقف کامل فعالیت های بندری به منظور کاهش ریسک تلفات ناشی از انفجارهای ثانویه و تخلیه کامل بندر از پرسنل غیر ضروری و دستور هدایت کشتی های دارای محوله های با ارزش و حیاتی به بنادر دیگر کشور

* تعیین سخنگوی رسمی مدیریت بحران و اطلاع رسانی رسمی و منسجم از طریق رسانه های داخلی و پخش مستقیم عملیات اطفاء حریق و امدادرسانی در راستای جلوگیری از بروز شایعه و ارتقاء اعتماد عمومی از شبکه های سراسری و استانی

۶- برآورد اولیه خسارات وارد شده در پی حادثه بندر شهید رجایی

در پی حادثه مهیب در ترمینال اختصاصی شرکت خدمات بندری سینا در بندر شهید رجایی که منجر به خسارات انسانی و مادی قابل توجهی گردید ضرورت انجام ارزیابی دقیق و تخصیص اعتبارات فوری و هدفمند به منظور جبران خسارات بازسازی زیرساخت ها و ارتقاء سطح ایمنی اجتناب ناپذیر است . در این راستا برآورد اولیه اعتبارات مورد نیاز در چهار حوزه اصلی به شرح زیر ارائه می شود .

۶-۱- خسارات انسانی و نیازهای حمایتی

بر اساس گزارش های منتشر شده از منابع رسمی در پی وقوع این حادثه بیش از ۵۷ نفر جان خود را از دست داده و بیش از ۱۵۰۰ نفر دیگر دچار صدمه جراحات و سوختگی های با درجه های مختلف شده اند .

برآوردهای اولیه مجموع هزینه های حمایتی ناشی از این سانحه شامل پرداخت دیه کامل به بازماندگان متوفیان تأمین مستمری برای خانواده های فاقد سرپرست پوشش کامل هزینه های درمانی مجروحان و جبران خسارات ناشی از نقص عضو یا از کار افتادگی افراد آسیب دیده و هزینه های حمایتهای روانی اجتماعی و هزینه های مشاوره برای آسیب دیدگان و خانواده های آنان در بازه ای بین ۷۰۰۰ میلیارد ریال تا ۸۰۰۰ میلیارد ریال تخمین زده می شود .

 

 

 

 

 

۶-۲- هزینه های بازسازی زیرساخت ها تجهیزات و جبران خسارات مادی

حادثه منجر به تخریب گسترده ای در محوطه ترمینال سینا ، ساختمان های اداری مشتمل بر ساختمان های گمرک بندر شهید رجایی ، استاندارد ، قرنطینه نباتی ، دامپزشکی ، بانک های مستقر در بندر سوله ها ، انبارهای بخش خصوصی تأسیسات عمومی بندر و تجهیزات بندری شده است . برآوردهای اولیه که بر اساس اطلاعات دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی ارائه شده است به صورت مقدماتی می باشد و به تفکیک به شرح ذیل ارائه می گردد :

هزینه بازسازی زیرساخت ها ، ساختمان ها ، سوله ها و تأسیسات خدماتی تا شعاع ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر از کانون حادثه در حدود ۳۵۰۰۰ میلیارد ریال و تجهیزات بندری بیش از ۲۰۰۰ میلیارد ریال می باشد .

خسارات به کانتینرها در زمان حادثه حدود ۷۰۰۰ کانتینر در کانون وقوع انفجار و آتش سوزی دپو شده بودند که از این میزان تعداد ۳۳۲۵ کانتینر خسارت دیدند که علاوه بر خسارت کانتینرها ، مواد و تجهیزات درون آنها نیز آسیب و از بین رفته است که نیازمند بررسی نوع مواد و تجهیزات آنها برای برآورد خسارت میباشد که به نظر رقمی معادل ۸۳۱۲۵ میلیارد ریال بابت قیمت کانتینرها و در مجموع رقمی بالغ بر ۹۹۷۵۰ میلیاردریال خسارت برای کانتینرها و محموله های درون آنها در پی داشته است .

آسیب به خودروها : در پی وقوع حادثه قریب به ۲۹۰۰ خودرو حادثه جزئی تا کلی دیده اند که از این تعداد ۸۰۰ دستگاه دارای بیمه بدنه و مابقی فاقد بیمه بدنه میباشند که به منظور جبران خسارت وارده پیش بینی می گردد به ۶۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز باشد.

۶-۳- هزینه اقدامات و اجرای برنامه های اصلاحی و ارتقاء ایمنی بندر

وقوع حادثه اخیر نشان داد که اولین و اساسی ترین گام به منظور ارتقاء ایمنی بندر اجرای کامل برنامه پدافند غیر عامل در تمامی ابعاد می باشد که در این راستا اقدامات پیشنهادی ذیل ضروری می باشد :

* خرید تجهیزات ایمنی پیشرفته اسکنر کانتینری سیستم هشدار سریع تجهیزات ویژه آتش نشانی

* بهسازی انبارهای مواد خطرناک و احداث دیوارهای ضد انفجار

* برگزاری آموزش ها و مانورهای ایمنی به طور منظم

* تشکیل تیم های نظارتی و تدوین مقررات جدید ایمنی که برای اجرای کامل اقدامات یاد شده به اعتباری بالغ بر ۷۵۰۰ میلیاردریال مورد نیاز می باشد .

۶-۴- هزینه های پشتیبانی و انجام فعالیت های جانبی مرتبط

یکی از اصلی ترین اقدامات ضروری در مدیریت بحران در زمان حادثه و پس از آن هزینه های پشتیبانی همانند تحقیقات کارشناسی و قضایی بررسی های آزمایشگاهی پاکسازی محیط زیست شامل جمع آوری خاک آلوده ، دفع مواد خطرناک اسکان و پشتیبانی نیروهای اعزامی و برگزاری نشست های کارشناسی و فرهنگی می باشد که برآورد می گردد انجام این بخش هزینه ای در حدود ۵۰۰ میلیاردریال در بر داشته است .

۶-۵- برآورد کلی خسارت و اعتبارات مورد نیاز جبران آن :

با جمع بندی برآوردهای صورت گرفته هزینه کل جبران خسارات بازسازی زیرساخت ها حمایت از آسیب دیدگان و اجرای برنامه های اصلاحی در حدود ۱۵۹۰۵۰ میلیارد ریال خواهد بود . بخشی از این مبلغ ممکن است از طریق منابع بیمه ای با استانی تأمین گردد اما برای تسریع در انجام عملیات و تکمیل فرآیند بازسازی و ارتقاء ایمنی حمایت های ملی و تخصیص منابع از طریق بودجه عمومی ضروری خواهد بود .

 

۷ - پیشنهادهای پیشگیرانه و برنامه های اصلاحی آینده

 

۷-۱- الزام به اجرای کامل برنامه پدافند غیرعامل در خصوص بندر شهید رجایی

* با عنایت به قرار گرفتن بندر شهید رجایی در اماکن سطح حیاتی در طرح پدافند غیرعامل باید دستورالعمل های دقیق و ملی جهت ذخیره سازی ایمن مواد شیمیایی و خطرناک با رعایت استانداردهای بین المللی تدوین و اجرا گردد و کلیه ضوابط مطابق طرح پدافند غیرعامل رعایت شود .

* نظارت مستمر و مداوم بر عملکرد شرکت ها در خصوص رعایت نکات ایمنی و پدافند غیرعامل و نصب و بهره برداری از تجهیزات پیشرفته اطفای حریق خودکار جهت کاهش ریسک حوادث احتمالی

۷-۲- ایجاد سامانه ملی شناسایی و رهگیری محمولات پرخطر

* راه اندازی سامانه ثبت و پایش دقیق اطلاعات محموله های حاوی مواد شیمیایی و خطرناک با تخصیص کد شناسایی یکتا برای هر محموله به منظور رصد و پیگیری مستمر

*الزام به اظهار دقیق و واقعی اطلاعات محموله ها همراه با ایجاد امکان راستی آزمایی سیستماتیک و تصادفی از طریق سیستم های هوشمند و نظارتی

۷-۳- تقویت تجهیزات نظارتی و بازرسی

* نصب و راه اندازی اسکنرهای پیشرفته برای شناسایی دقیق محتوای واقعی کانتینرها و کاهش احتمال ورود مواد خطرناک به فرآیندهای حمل و نقل

* ارتقاء و به روز رسانی سامانه های هشدار و اعلام خطر زودهنگام به منظور شناسایی و مدیریت بحران ها در مراحل اولیه وقوع

۷-۴- ایجاد ساختار هماهنگ مدیریتی بین نهادهای بندری

* تعریف و تعیین نقش واحد حاکمیتی با اختیارات لازم جهت مدیریت یکپارچه عملیات بندری به ویژه در حوزه های امنیتی و نظارتی

* جلوگیری از تداخل مسئولیت ها بین نهادهای مختلف بهره بردار و نظارتی از طریق شفاف سازی و تقویت ساختارهای هماهنگ مدیریتی

۷-۵ تعیین سقف زمانی مجاز برای ماندگاری کالاها در بندر

* اجرای نظامی مبتنی بر جریمه و تشویق به منظور تسریع در فرآیند خروج محموله ها و جلوگیری از انباشت غیر ضروری کالاها در بنادر

* توسعه و گسترش انبارهای برون بندی و افزایش ظرفیت انبارش ایمن خارج از محوطه بندر جهت کاهش تراکم کالاها و افزایش کارایی فرآیندهای لجستیکی

۷-۶ - بازنگری در کلیه فرآیندهای گمرکی بندری و حمل و نقلی جهت کاهش زمان رسوب کالا و افزایش ترانزیت کالا

ایجاد ساختاری واحد یکپارچه و نظام مند جهت هم افزایی و حذف فرآیندهای موازی و غیر ضرور به منظور مدیریت یکپارچه بندر و کاهش زمان رسوب کالا و افزایش ترانزیت و کاهش هزینه تمام شده کالا و خدمات

 

 

 

 

جمع بندی و نتیجه گیری

حادثه انفجار در اسکله شهید رجایی بندر عباس اگر چه با پیامدهای تلخ و خسارات قابل توجه همراه بود . اما می توان آن را به عنوان یک هشدار جدی در خصوص ضرورت بازنگری در نظام های ایمنی صنعتی مدیریتی و نظارتی کشور تلقی کرد .

یافته های این بررسی نشان می دهد که حتی کوچکترین غفلت در محیط های حساس و پرریسک می تواند منجر به بروز بحرانهایی با ابعاد ملی گردد ضعف های ساختاری در نظام های نظارتی مدیریتی و پاسخگویی ضرورت اصلاح فوری و جامع این ساز و کارها را به وضوح نمایان می سازد مرحله پس از بحران آزمون واقعی اثربخشی مدیریت بحران و عزم ملی در مواجهه با چالش های مشابه در آینده است . به همین منظور لازم است تا با بهره گیری از درسهای این حادثه اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی به طور قاطع هماهنگ و برنامه محور در دستور کار قرار گیرد . خوشبختانه اراده مسئولان عالی رتبه کشور در پیگیری ابعاد مختلف موضوع تشکیل کمیته های تخصصی و مطالبه گری جدی مقام معظم رهبری و همچنین حمایت های مستمر از سوی افکار عمومی بستر مناسبی را برای اتخاذ رویکردی جامع به منظور ارتقا سطح ایمنی و تاب آوری زیر ساختهای حیاتی کشور فراهم کرده است .

در پایان ضمن ابراز همدردی عمیق با خانواده های داغ دیده و آرزوی بهبودی برای مصدومان این حادثه تأسف بار از تلاش های بی وقفه نیروهای امدادی آتش نشانان کادر درمان نیروهای نظامی و مدیران مسئول به ویژه استاندار استان که با روحیه ای ایثارگرانه در مدیریت بحران مشارکت داشتند صمیمانه تقدیر و تشکر می شود .

امید است با اجرای اقدامات اصلاحی و ارتقای مستمر شاخص های ایمنی دیگر شاهد وقوع حوادث مشابه نباشیم و بندر راهبردی شهید رجایی همراه با سایر بنادر کشور با ضریب ایمنی مطلوب تر به ایفای نقش مؤثر خود در توسعه پایدار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ادامه دهد .

 

 

 

منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم