گزارش اجمالی پیرامون چالشها و موانع نظام حمل و نقل کشور برای طرح در شورای عالی هماهنگیهای ترابری کشور
مقدمه
نظام حملونقل ، بهعنوان یکی از زیرساختهای کلیدی توسعه پایدار ، نقش تعیینکنندهای در پویایی اقتصادی ، رفاه اجتماعی و انسجام سرزمینی ایفا میکند . شورای عالی هماهنگیهای حمل و نقل کشور ، بهعنوان نهاد سیاستگذار و هماهنگکننده کلان در این حوزه ، جایگاهی ممتاز دارد . با این حال ، روند کنونی این بخش با موانع متعددی روبهروست که استمرار آنها میتواند دستیابی به اهداف راهبردی را با تأخیر یا انحراف مواجه سازد .
۱. عدم انسجام نهادی و تداخل در وظایف
یکی از مهمترین چالشها ، تعدد دستگاههای تصمیمگیر و اجرایی در حوزه حملونقل است . نبود تقسیمکار روشن و هماهنگ میان نهادهایی چون وزارت راه و شهرسازی ، شهرداریها ، سازمان راهداری ، راهآهن و نهادهای نظامی و انتظامی منجر به موازیکاری ، دوبارهکاری و اتلاف منابع شده است .
۲. کمبود منابع مالی پایدار
تأمین مالی پروژههای کلان حملونقلی همواره با محدودیتهای شدید روبهروست . اتکای بیش از حد به بودجههای دولتی و نبود مکانیزمهای جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی ، روند اجرای طرحهای زیرساختی را کند و بعضاً متوقف کرده است .
۳. ضعف در یکپارچهسازی حملونقل چندوجهی
عدم توسعه همافزا میان زیرحوزههای حملونقل (جادهای ، ریلی ، هوایی ، دریایی) مانع از بهرهبرداری حداکثری از ظرفیتهای موجود شده است . نبود شبکههای لجستیکی منسجم ، پراکندگی زیرساختها و ناهماهنگی در سیاستهای تعرفهای و خدماتی از جمله مصادیق این ضعف است .
۴. نوسازی ناوگان و مدیریت مصرف سوخت
بخش عمدهای از ناوگان حملونقل عمومی فرسوده ، ناکارآمد و پرمصرف است که این امر علاوه بر افزایش هزینههای عملیاتی ، آثار زیانباری بر محیط زیست و سلامت جامعه بر جای میگذارد . برنامههای نوسازی نیز عمدتاً با چالش تأمین منابع و بروکراسی سنگین مواجهاند .
۵. فقدان دادهمحوری در تصمیمسازی
یکی دیگر از موانع ، نبود سامانههای منسجم اطلاعاتی و تحلیلی برای تصمیمسازی و پایش عملکرد است . نبود آمار دقیق ، روزآمد و قابل اعتماد موجب شده است که سیاستگذاریها بعضاً مبتنی بر حدس و تجربه گذشته باشد ، نه تحلیل علمی و دادهمحور .
جمعبندی و پیشنهادات
برای برونرفت از وضعیت موجود ، بازنگری در ساختار حکمرانی حملونقل ، تقویت نقش هماهنگکننده شورا ، تسهیل جذب سرمایههای بخش خصوصی ، توسعه حملونقل ترکیبی و فناورمحور و حرکت به سمت دادهمحوری در تمام سطوح ضروری است . شورای عالی میتواند با تقویت اختیارات ، رصد اجرای مصوبات و الزام دستگاهها به تبعیت از سیاستهای کلان ، نقش فعالتری در تحول این حوزه ایفا نماید .
مولف : شهرام آدم نژاد - معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
