بندر شهید رجایی ؛ شاهراه تجاری با کمترین نقش در واردات کالاهای اساسی
بیشتر کالاهای اساسی از بندر امام خمینی وارد میشود . برخی از کالاهای اساسی بهصورت مواد اولیه یا کالاهای نیمهتمام وارد میشوند که از طریق کانتینرها وارد بنادر میشوند . این نوع کالاها معمولاً نیاز به فرآوری دارند و ممکن است از بندر شهید رجایی وارد شوند .
به گزارش پرتال حمل و نقل ، با وجود جایگاه استراتژیک ، سهم بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی سالیانه حدود ۸ درصد است و عمده بار این کالاها به صورت فلهای از بندر امام خمینی با سهم بیش از ۵۸ درصدی وارد میشود .
بندر شهید رجایی واقع در بندرعباس ، بهعنوان بزرگترین و پیشرفتهترین بندر تجاری ایران ، نقشی حیاتی در واردات و صادرات کالاهای کشور ایفا میکند . با توجه به موقعیت استراتژیک این بندر در نزدیکی تنگه هرمز و اتصال به شبکههای حملونقل ریلی و جادهای ، هرگونه اختلال در عملکرد آن میتواند تأثیرات گستردهای بر زنجیره تأمین کشور داشته باشد .
اتصال مستقیم به شبکه ریلی و جادهای کشور ، نزدیکی به تنگه هرمز و ظرفیت بالای ترانزیتی ، بندر شهید رجایی را به شاهراه حیاتی تجارت منطقهای و بینالمللی جمهوری اسلامی ایران تبدیل کرده است . این بندر ، با داشتن اسکلههای تخصصی و تجهیزات پیشرفته ، از اصلیترین نقاط راهبردی در سیاستهای کلان اقتصادی و توسعهای کشور به شمار میآید .
همانطور که گفته شد ، بندر شهید رجایی بهعنوان بزرگترین و پیشرفتهترین بندر تجاری ایران ، سهم قابلتوجهی در ترانزیت کالاهای کشور دارد . با بیش از ۵۳ درصد از عملیات تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور ، این بندر نقشی کلیدی در تجارت خارجی ایران ایفا میکند . با این حال ، بررسی آمارهای رسمی نشان میدهد که سهم بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی بسیار اندک است .
این تناقض میان جایگاه استراتژیک این بندر و سهم پایین آن در تأمین کالاهای اساسی ، موضوعی است که در ساعاتی پس از وقوع حادثه انفجار در محل دپوی کانتینرهای این بندر به بحثی داغ در رسانهها و شبکههای اجتماعی تبدیل شده است .
روز شنبه ، ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ این بندر مهم شاهد وقوع انفجاری مهیب بود که به جان باختن و مصدومیت صدها نفر انجامید . این حادثه حوالی ظهر در محدوده کانتینری بندر شهید رجایی رخ داد و گزارشهای میدانی در محل دپوی کانتینرهای محل انفجار گزارشی مبنی بر وجود کانتینرهای حاوی کالاهای اساسی ارائه نشده ؛ چرا که عمده کالاهای اساسی به صورت فلهای وارد کشور میشود و محوطه بندری سینا نیز عمدتاً به کالاهای کانتینری اختصاص داشته است .
با توجه به نقش کلیدی بندر شهید رجایی در زنجیره تأمین کالا ، نگرانیهایی در خصوص تبعات اقتصادی حادثه به وجود آمده است . اختلال احتمالی در روند صادرات و واردات، افزایش هزینههای لجستیکی، کند شدن زنجیره تأمین صنایع داخلی و کاهش ظرفیت ترانزیتی کشور از جمله پیامدهای محتمل این حادثه عنوان شده است .
سهم ۸ درصدی واردات کالاهای اساسی از بندر شهید رجایی
اما نکته حائز اهمیت اینجاست که طبق گزارش و بررسیهای گمرک جمهوری اسلامی ایران ، سهم بندر شهید رجایی از کل واردات کالاهای اساسی تنها ۸ درصد است . زیرا بیش از ۵۸ درصد از واردات کالاهای اساسی به کشور از طریق بندر امام خمینی (ره) انجام میشود .
بر اساس این گزارش ، در سال گذشته بیش از ۲۵ میلیون و ۳۵۴ هزار تن انواع کالاهای اساسی وارد کشور شد که تنها ۲ میلیون تن به گمرک شهید رجایی اختصاص داشته است .
بندر امام خمینی ، بندر اصلی واردات کالاهای اساسی است
در راستای بررسی فرآیند کالای اساسی کشور با توجه به حادثه انفجار بندرعباس ، عباس حاج ابراهیمی کارشناس ارشد حمل و نقل دریایی اظهار کرد : کالاهای اساسی که به عنوان کالاهای مصرفی مردم وارد میشود ، عمدتاً بهصورت فله وارد بنادر میشوند و بندر امام خمینی بهعنوان بندر اصلی برای واردات کالاهای فلهای شناخته میشود . بندر شهید رجایی و بندر شهید باهنر تقریباً یک سوم سهم در واردات کالاهای اساسی دارند .
وی با بیان اینکه سهم بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است ، گفت : بیشتر کالاهای اساسی از بندر امام خمینی وارد میشود . برخی از کالاهای اساسی بهصورت مواد اولیه یا کالاهای نیمهتمام وارد میشوند که از طریق کانتینرها وارد بنادر میشوند . این نوع کالاها معمولاً نیاز به فرآوری دارند و ممکن است از بندر شهید رجایی وارد شوند .
توقف بندر شهید رجایی ؛ زنگ خطر برای افزایش قیمت نهایی کالاها
حاج ابراهیمی بیان کرد : نمیتوان گفت که تمام کالاهای اساسی بهصورت فله وارد کشور میشوند . برخی از این کالاها ، مانند کنسروها یا مواد اولیه بستهبندی ، از طریق کانتینر وارد میشوند که نیاز به فرآیندهایی دارند . نباید تصور کرد که هماکنون اگر کانتینرها دچار اختلال شدند ، مشکلی نیست . درحالیکه کالای تجاری هستند و طی ماههای آینده تأثیر خود را در بازار نشان میدهند .
الزام تشکیل ستاد بحران لجستیک ؛ گام روبهجلو زمان علیه تجارت ایران
کارشناس حملونقل دریایی ادامه داد : آنچه که ضروری است این است که گمرک و بندر باید به طور اورژانسی طی مدت ۱۰ تا ۳۰ روز آینده اقدامات لازم را برای از سرگیری فعالیتهای خود انجام دهند . تا یک ستاد بحران لجستیک در بنادر و گمرکات ایجاد شود که دارای اختیارات ویژه برای مدیریت بحران باشد . این ستاد باید بدون نیاز به بروکراسیهای پیچیده اداری ، اقدامات لازم را انجام دهد . در غیر این صورت ، توقف فعالیت بنادر و گمرک و عدم ورود کشتیهای روی آب به بنادر میتواند میلیاردها دلار خسارت به همراه داشته باشد .
تغییر مسیر کشتیهای ایران به بنادر خارجی ؛ موجب خسارت خواهد شد
وی افزود : کشتیها ممکن است مجبور شوند که خط سیر خود را تغییر دهند و کالاها به بنادر دیگر مانند «جبل علی» منتقل شوند که این امر هزینههای اضافی برای صاحب کالا ، از جمله هزینههای انبارداری و حملونقل ، به همراه خواهد داشت . همچنین این بحران علاوه بر خسارتهای مالی به تجهیزات بندری و ترمینالهای کانتینری ، که برخی از آنها بسیار گرانقیمت هستند ، بهویژه برای کارگران و کارشناسان متخصص ، این حادثه میتواند جراحات جدی به دنبال داشته باشد که ارزشگذاری بر آن غیرممکن است .
این مسئول گفت : تصوراتی مانند اینکه میتوانیم از بنادر برای نگهداری و حمل هرگونه کالایی استفاده کنیم ، نادرست است . کالاهای خطرناک بهطور معمول باید در مکانهای ویژه نگهداری شوند ، اما شدت انفجار و آتشسوزی ناشی از برخی از این کالاها میتواند تأثیر گستردهای بر سایر کالاها داشته باشد . باید توجه داشت که هرگونه سهلانگاری در نگهداری این کالاها میتواند باعث بروز حوادث جدی شود . این بحران بهطور واضح نشان میدهد که باید عملیات لجستیک و سوخترسانی بندری برای کالاهای مختلف که ممکن است خطراتی مانند انفجار ، آتشسوزی و تخریب به همراه داشته باشند ، بنابراین باید با دقت بیشتری مدیریت شود .
وی گفت : تغییر مسیر کشتیها ، تغییر مسیر حمل و نقل ، جابجایی کالاها یا استفاده از بنادر کشورهای منطقه ، هزینههای تمامشده محصولات و کالاها را افزایش خواهد داد و در ماههای آینده شاهد افت شدید اقتصادی خواهیم بود . حتی طی همین چند روز گذشته ، از دیروز تا امروز ، افزایش قیمت ارز و طلا را شاهد بودیم که قطعاً طی ماههای آینده اثرات بسیار شگرفی بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت .
حاج ابراهیمی بیان کرد : در خصوص واردات کالاهای اساسی باید گفت اگر این کالاها به صورت فله باشند ، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد آنها دچار مشکل خواهند شد ، چرا که معمولاً بارهای فلهای به بندر امام خمینی وارد میشوند و تنها بخش اندکی به بندر چابهار و سایر بنادر مانند بوشهر اختصاص دارد . بندر امام خمینی عمدهترین بندر کشور در واردات انواع غلات ، کود ، فسفات و دیگر کالاهای فلهای با ظرفیت کشتیهای ۲۱ هزار تا ۵۰ هزار تنی است .
وی ادامه داد : سهم عمده بندر شهید رجایی در حمل کانتینر و کالاهای تجاری است و توقف فعالیت آن در میانمدت و بلندمدت تأثیر خود را بر تمام کالاها خواهد گذاشت . امیدوارم ایمنی و برنامهریزی برای لجستیک بندری و مدیریت بحران بهگونهای باشد که در آینده خسارات به حداقل برسد . گرچه وقوع چنین حوادثی غیرممکن نیست ، اما میتوان با رعایت استانداردها آسیبها را کاهش داد .
این کارشناس حمل و نقل دریایی یادآور شد : با توجه به اینکه دو روز از وقوع حادثه گذشته ، هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت تجهیزات ، انبارها و ماشینآلات اعلام نشده، اما تصاویر موجود نشان میدهد که بخش زیادی از ساختمانهای اداری دچار آسیب شدهاند . از نظر سازههای فیزیکی نیز ، ترمینالهای کانتینری به ویژه چند ترمینال مشخص ، تقریباً تخریب شده یا به تعمیرات اساسی نیاز دارند .
وی گفت : هرچند آمار هنوز آمار دقیقی از میزان خسارتها اعلام نشده ، اما بر اساس مشاهدات اولیه ، صدها تا حدود هزاران دستگاه وسیله نقلیه اعم از کامیونهای سنگین ، کشندهها و جرثقیلها دچار خسارت شدهاند که بازگرداندن آنها به چرخه اقتصادی ممکن است ماهها زمان ببرد . حتی برخی تجهیزات که قیمتهای چند میلیون دلاری دارند ، ممکن است برای مدت یک الی دوساله از مدار استفاده خارج شوند .
حاج ابراهیمی بیان کرد : بندر شهید رجایی نسبت به سایر بنادر دقیق و با برنامهریزی بیشتری فعالیت خود را انجام میدهد ، اما ممکن است در برخی از بخشها، کمکاری صورت گیرد و به سایر بخشها اثر بگذارد .
تأثیر منفی ۳۰ درصدی بر اقتصادی فعالیت بندری و گمرکی
وی تصریح کرد : سیستم کار بنادر بهگونهای نیست که بهطور کامل تعطیل شوند ، چرا که فعالیتهای مختلفی در بنادر انجام میشود . با این وجود ، بخشهای مهم اقتصادی که بر اقتصاد کشور تأثیر مستقیم دارند ، قطعاً تحت تأثیر قرار خواهند گرفت . با اطلاعات محدودی که طی ۲ روز اخیر به دست آمده ، پیشبینی میشود که حداقل بین ۱۰ تا ۳۰ روز آینده تأثیرات منفی اقتصادی بر گردش کالا ، جابجایی کامیونها ، واگنها ، کشتیها و فرآیند ورود و خروج کالا خواهد گذاشت .
این کارشناس حمل و نقل دریایی در پایان گفت : میزان دقیق خسارات بستگی به اطلاعات تکمیلی و آمار رسمی دارد که انتظار میرود سازمانهای مسئول هرچه سریعتر اطلاعرسانی کنند .
بندر امام خمینی صدرنشین واردات کالاهای اساسی
طبق گزارشهای رسمی سازمان بنادر و دریانوردی ، در سال ۱۴۰۲ ، کل حجم کالاهای ترانزیت شده از بنادر ایران حدود ۱۵۸ میلیون تن بوده که از این مقدار ، ۲۴ میلیون تن به کالاهای اساسی اختصاص داشته است . سهم بندر شهید رجایی از این ۲۴ میلیون تن ، تنها ۹۸۸ هزار تن برآورد شده که معادل تنها ۴ درصد از کل واردات کالاهای اساسی کشور است .
بر اساس این گزارش ، عمده کالاهای اساسی از طریق بنادری دیگر مانند بندر امام خمینی با سهم ۵۷ درصدی و بندر امیرآباد با سهم ۱۳ درصدی وارد کشور میشوند . با توجه به آمارهای ارائه شده ، ادعای «سهم اندک بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی» درست است ، زیرا باوجود نقش بیشاز ۵۰ درصدی این بندر در ترانزیت کالاهای کشور ، سهم آن در واردات کالاهای اساسی کمتر از ۵ درصد است .
لازم به ذکر است ، موضوعات ذکر شده نشان میدهد که بندر شهید رجایی ، اگرچه شاهرگ حیاتی تجارت دریایی ایران است ، اما نقش کلیدی در تأمین کالاهای اساسی کشور ندارد .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
