دریای سیاه ؛ مسیری که سد ترکیه را از ارتباط ایران و اروپا حذف می‌کند
به گزارش پرتال حمل و نقل ، مسیر دسترسی ایران به اروپا در چند سال اخیر به کشور ترکیه وابسته شده است . با این حال تاکنون اقدام موثری توسط مسئولان برای فعالسازی مسیر جایگزین با هدف دور زدن ترکیه در تعاملات تجاری کشور صورت نگرفته است .
در سال ۲۰۱۶ ، ایران ابتکار منطقه‌ای کریدور خلیج فارس - دریای سیاه را ارائه کرد که این کریدور چندوجهی ، از خلیج فارس و جنوب ایران آغاز و سپس با عبور از ارمنستان یا آذربایجان ، به بنادر پوتی و باتومی گرجستان در دریای سیاه متصل می‌شود .
از آنجا ، کشتی‌های رو-رو از دریای سیاه عبور و به بنادر بورگاس و وارنا بلغارستان می‌روند . در نهایت ، محموله‌ها مجددا از طریق جاده به یونان و اتحادیه اروپا انتقال می‌یابند . در چند سال گذشته ، چند نشست تخصصی با حضور ذینفعان کریدور (ایران ، ارمنستان ، جمهوری آذربایجان ، گرجستان ، بلغارستان و یونان) برگزار شده که همه‌گیری ویروس کرونا ، روند پایدار آن را مختل کرد . در سال‌های اخیر ، وقایع ژئوپلیتیکی نظیر جنگ روسیه و اوکراین و تنش‌های دریای سرخ باعث شده‌اند که هند به دنبال گزینه‌های جایگزین برای راه‌اندازی کریدور حمل‌ونقلی هند - اروپا باشد .
هندی‌ها در حال حاضر در کریدور بین‌المللی شمال - جنوب و کریدور عرب - مدیترانه (عبوری از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس) حضور دارند که این مسیرها به هند کمک می‌کند تا به مسیرهای تجاری متنوع‌تری برای رسیدن به اروپا دست یابد و از کانال سوئز و مسائل آن دور بماند .
در خلال کنفرانس بین‌المللی علوم سیاسی که در دهلی‌نو برگزار شده بود ، دولت ارمنستان پیشنهاد ایجاد یک مسیر جایگزین برای تجارت کالا به هند را داد . نارک مکرتچیان ، وزیر کار و تامین اجتماعی ارمنستان ، در این باره گفت : دولت ارمنستان مصمم به مشارکت در پروژه‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی مانند توسعه کریدور شمال - جنوب (INSTC) ، کریدور خلیج فارس - دریای سیاه و پروژه مشترک بندر چابهار بین هند و ایران است .
ارائه و حمایت ایران از این کریدور ترانزیتی راهبردی با چند دلیل عمده صورت گرفته است که یکی از مهم‌ترین دلایل آن ، کاهش وابستگی ایران به مسیر ترکیه برای دستیابی به اتحادیه اروپا است که ایران را به سمت مسیر جایگزین سوق می‌دهد . ناسازگاری‌های چند سال گذشته در تعاملات حمل‌ونقلی ایران و ترکیه و همچنین رقابت ترانزیتی در کریدور شرق - غرب (کریدور ترانس کاسپین و اصرار بر کریدور جعلی زنگزور به منظور تغییر ژئوپلیتیک منطقه) ، بخشی از دلایل تغییر رویکرد ایران به مسیر ترکیه هستند .
از طرفی ، لغو معافیت مالیات بر سوخت رانندگان کامیون‌های ترانزیتی از سوی کشور ترکیه که در روز ۸ دی ماه سال جاری اجرا شد ، تردد روزانه ۳۰۰ کامیون از مرز بازرگان را با اختلال مواجه کرده و منجر به ایجاد صف طولانی رانندگان در پشت این مرز به دلیل توقف حدودا ۱۰ روزه شده و آن‌ها را در وضعیت سخت آب‌و‌هوایی و بدون امکانات لازم قرار داده است .
کارشناسان ژئوپلیتیکی بر این باورند که تحولات سوریه و قفقاز ، ردپای غیرمستقیمی در این تصمیم سخت‌گیرانه و غیرقابل توجیه ترکیه دارد و آن را رخداد سیاسی عنوان کرده‌اند . حتی اظهارنظر اخیر وزیرخارجه ترکیه هاکان فیدان علیه ایران که گفته بود «منابع و توانمندی‌هایی که شما (ایران) در اختیار دارید ، دیگران نیز در اختیار دارند و اگر می‌خواهید کسی خانه شیشه‌ای شما را با سنگ نزند ، به خانه دیگران سنگ نزنید» را می‌توان در این ماجرا دخیل دانست .
کارشناس ارمنی بنیامین پوغوسیان اظهار کرده است : از آن جایی که جنگ سرد جدید، روابط اقتصادی و سیاسی روسیه و غرب را مختل می‌کند ، هرگونه ترانزیت کالایی در مقیاس بزرگ از مرز روسیه و اروپا برای شرکت‌های بین‌المللی لجستیک و بیمه ، بسیار خطرناک به نظر می‌رسد .
حسن کریم‌نیا ، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت ، در مورد کریدورهای شمالی - جنوبی عبوری از خاک ایران عنوان کرد که ایران برای بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی خود و دستیابی به منافع اقتصادی، باید به طور همزمان بر روی کریدور بین‌المللی شمال - جنوب و کریدور خلیج فارس - دریای سیاه تمرکز کند .
وی تصریح کرد : این دو کریدور ، کشورهای جنوبی را به کشورهای شمالی اوراسیا متصل می‌کنند و به ایران این امکان را می‌دهند که علاوه بر مسیر ترکیه برای دسترسی به اروپا ، دو مسیر جایگزین دیگر نیز داشته باشد . این رویکرد به ایران کمک می‌کند تا در شرایط سیاسی و ژئوپلیتیکی حساس ، اکوسیستم اقتصادی و حمل‌ونقلی خود را حفظ کند و با مشکلات خاصی مواجه نشود .
این کارشناس افزود : طی ماه‌های اخیر مقامات ارمنستانی تمایل خود را برای اتصال ریلی به شبکه راه‌آهن ایران را اظهار کرده‌اند ، با این حال مسئولان حمل‌ونقلی و ترانزیتی کشور تاکنون اعلام موضعی نسبت به این موضوع نداشته‌اند که حاکی از انفعال آن‌ها در فعالسازی مسیرهای جایگزین دسترسی به اروپا است .
کریم‌نیا در انتها اظهار کرد : با دست فرمان قبلی باید منتظر حادثه ۸ دی ماه مجدد و پس از آن عقب نشینی ناشی از ضعف و وابستگی به مسیر ترکیه برای تعامل اقتصادی و تجاری با اروپا باشیم .
برگزاری نشست‌های چندجانبه مستمر با کشورهای ذ‌ینفع با رویکرد اقتصادی ، یکپارچه‌سازی بخش‌های وابسته به حمل‌ونقل و ترانزیت از جمله گمرک ، بیمه و بانک با همکاری کشورها ، مدیریت و دیپلماسی سازنده به منظور همسوسازی منافع طرفین ، تکمیل یا تقویت حلقه‌های ارتباطی این کریدورها با رعایت اولویت‌ها و راه‌اندازی سرویس منظم و برنامه‌ای از بنادر جنوبی کشور تا بنادر گرجستان در دریای سیاه که مدیریت و بهره‌برداری آن توسط بخش غیردولتی صورت گیرد ، راهکار‌هایی هستند که می‌توانند ایران را در پیشبرد اهداف ترانزیتی و کریدوری خود ، یاری برسانند .
منتظر حضور شما در پیج اینستاگرام iranway هستیم
