آشنایی با تعاریف و توضیحات آماری در حوزه ریلی
به گزارش پرتال حمل و نقل ، در مطلب پیش رو با تعاریف و توضیحات آماری حوزه حمل و نقل ریلی آشنا می‌شوید .
تعاریف و توضیحات آماری حوزه حمل و نقل ریلی به شرح زیر است :
قطار : مجموع یک یا چند لکوموتیو متصل به هم یا متصل به یک و یا چند واگن و این نام موقعی به آن اطلاق می‌شود که کارکنان مربوطه آن را تحویل گرفته و به علامت مخصوص انتهایی قطار مجهز شود .
وزن بار خالص واگن : وزن حقیقی بار بدون احتساب وزن واگن .
وزن بار ناخالص واگن : وزن حقیقی بار بعلاوه وزن واگن .
تن کیلومتر : واحد سنجش جابه‌جایی بار که بیانگر حمل یک تن بار در یک کیلومتر است .
تن کیلومتر مرزی : حاصل‌ضرب تناژ بار عبوری در مسافت طی شده هر منطقه .
وزن بار ناخالص قطار : مجموع اوزان واگن‌های خالی و بار حقیقی یا محسوب بارگیری شده واگن‌ها در یک قطار .
وزن بار خالص قطار : مجموع اوزان بار خالص حمل شده در یک قطار .
بار ترانزیت : بار خارجی که صرفاً از داخل کشور عبور می‌کند .
بار وارده : کلیه بارهایی که از مرزهای کشور به داخل جابه‌جا شده است .
بار صادره : کلیه بارهایی که از داخل تا مرزهای کشور جابه‌جا شده‌اند .
تن کیلومتر خالص قطار : وزن بار خالص هر قطار در مسافت پیموده شده همان قطار .
تن کیلومتر ناخالص قطار : وزن بار ناخالص هر قطار در مسافت پیموده شده همان قطار .
نفر کیلومتر : واحد سنجش جابه‌جایی مسافر که بیانگر جابه‌جایی یک نفر مسافر در یک کیلومتر است .
واحد حمل (واحد ترافیک) : مجموع تن کیلومتر و نفر کیلومتر .
درآمد حمل بار : جمع کل درآمد حمل بار پس از کسر تخفیفات و امتیازات است .
درآمد بار وارده و صادره : درآمد بارهایی که از یک مرز وارد یا خارج شده‌اند .
درآمد ترانزیت : درآمد حمل بارهایی که از یک مرز وارد و از مرز دیگر خارج شده‌اند .
هزینه‌های عملیاتی : هزینه‌های تولید کالا و خدمات .
هزینه‌های اداری : هزینه‌های پشتیبانی و خدمات .
هزینه‌های بازرگانی : هزینه‌های توزیع و فروش کالا و خدمات .
هزینه‌های سرمایه‌ای : هزینه‌های تعمیرات اساسی و ایجاد ظرفیت‌های جدید .
هزینه‌های دیون : بازپرداخت بدهی سال‌های قبل در سال جاری .
هزینه‌های استهلاک : هزینه بابت استهلاک امکانات، تجهیزات و ...
هزینه‌های سایر منابع مالی : هزینه‌های جاری که منبع تأمین اعتبار آنها بودجه عمرانی است .
مناطق : شبکه راه‌آهن از نظر مدیریت، تعمیر و نگهداری خطوط و وسائط نقلیه ریلی ، بهره‌برداری و... به ۲۱ منطقه تقسیم شده است . حدود این مناطق ، به نوع عوارض جغرافیایی بستگی دارد و دارای مسافت‌های متفاوتی بوده و با تقسیمات کشوری (استان‌ها) مطابقت ندارد .
توشه : بخشی از بار مسافر که در واگن مخصوص حمل توشه حمل می‌شود ، توشه نامیده می‌شود . مسافر قطار می‌تواند وسایلی از قبیل کیف‌دستی ، بسته و جامه‌دان محتوی لوازم شخصی خود را که ابعاد آنها از ۷۵ سانتیمتر و وزن آنها از ۳۰ کیلوگرم تجاوز نکند به همراه خود در کوپه‌ای که مسافرت می‌کند جا داده و حمل کند و این علاوه بر وسایلی است که به واگن حمل توشه می‌سپارد و در قبالش قبض دریافت می‌کند .
نرخ توشه : بهای حمل یک تن کیلومتر توشه .
نرخ بار : بهای حمل یک تن کیلومتر بار .
نرخ مسافر : بهای جابه‌جایی یک نفر در یک کیلومتر .
لکوموتیو معادل : جمع نیروی کشش لکوموتیوهای اصلی به نیروی کشش یک لکوموتیو با نیروی کشش ۱۸ تن نیرو .
خطوط آهن : مسیری برای تردد وسایل نقلیه ریلی به منظور جابه‌جایی بار یا مسافر که به دو نوع اصلی و فرعی تقسیم می‌شود .
خطوط اصلی : عبارت است از خطی که مسقیما در امتداد خط بین دو ایستگاه طرفین واقع شده باشد .
خطوط فرعی : سایر خطوط ، خطوط فرعی نامیده می‌شود که عبارت‌اند از خطوط قبول و اعزام قطارها ، خطوط مانور ، خطوط انشعاب ، خطوط صنعتی تجاری ، خطوط تأسیساتی ، خطوط انبار ، خط دوار ، خط مثلث ، خط کور ، خط فرار و خط تأمین است .
لکوموتیو اصلی : لکوموتیوی که برای جابه‌جایی واگن‌های بار یا مسافر در خطوط اصلی یا خطوط صنعتی - تجاری استفاده می‌شود .
لکوموتیو مانوری : لکوموتیوهایی که برای جابه‌جایی واگن در ایستگاه‌ها ، آرایش قطار و... استفاده می‌شود .
آماده به کار : میانگین تفاضل وسایل نقلیه ریلی کل و متوقف در دوره زمانی موردنظر
در گردش : مجموع وسایل نقلیه ریلی آماده به کار و تحت تعمیر کوتاه‌مدت است .
تعمیر اساسی : تعمیراتی است که پس از زمان مشخص یا کیلومتراژ معینی بر اساس استانداردهای کارخانه سازنده روی وسیله نقلیه ریلی انجام می‌شود .
تعمیر ویژه : تعمیراتی است که خارج از برنامه زمان‌بندی‌شده به طور اضطراری روی وسیله نقلیه ریلی صورت می‌گیرد .
تعمیر جاری : بازدید ، تعمیر و سرویسی است که به طور معمول روزانه و یا در صورت خرابی وسایل در مبادی حرکت روی وسیله نقلیه ریلی صورت می‌پذیرد .
تعمیر نیمه اساسی : بازدید و تعمیراتی است که پس از زمان یا کیلومتراژ معینی بر روی قسمت‌های مشخصی از وسیله نقلیه ریلی انجام می‌شود .
بهسازی خط : اصلاح یا تعویض بخشی از اجزاء روسازی خط (شامل مصالح فرسوده روسازی و سرند بالاست) و اصلاح مشخصات هندسی خط (شامل افتادگی ، دیلم ، پیچش ، عرض خط ، تراز عرضی و در قوس‌ها اصلاح دور) .
بازسازی خط : تعویض کامل روسازی خط فرسوده موجود (ریل ، بالاست ، تراورس و ادوات مربوطه) ، اجرای جوش درز ریل و در صورت نیاز اصلاح و ترمیم زیر سازی خط .
گالری : دالانی بتونی یا فلزی به شکل مقطع تونل که به‌منظور عبور ایمن قطار از مناطق صعب‌العبور (خطر ریزش بهمن، منطقه برف‌گیر، و...) بر روی خط احداث می‌شود .
درزین : وسیله نقلیه موتوری ریلی است که در امور مختلف از آن استفاده می‌شود .
فورگن : واگن انتهای قطارهای باری که محل استقرار رئیس قطار ، ترمزبان و علامت انتهای قطار است .
سیستم علائمی C.T.C (سیستم کنترل مرکزی ترافیک) : دستگاه کنترل از راه دور است که در مرکز فرماندهی نصب شده و تعداد زیادی از ایستگاه‌های تحت فرمان را کنترل می‌کند .
سیستم علائمی R.C (سیستم کنترل از راه دور) : دستگاه کنترل از راه دور است که در مرکز فرماندهی نصب شده و تعداد محدودی از ایستگاه‌های تحت فرمان را کنترل می‌کند .
سیستم علائمی L.C (سیستم کنترل محلی) : عبارت است از مجموعه آلات و ادواتی که به‌وسیله جریان الکتریکی ، بین سوزن‌ها و چراغ‌های علائم و سایر تجهیزات ایستگاه‌ها از طریق اینترلاکینگ ارتباط برقرار نموده و فرامین لازم را از طریق پانل محلی به تجهیزات ایستگاه صادر کند .
