دلایل و پیامد‌های ظهور کریدور میانی

به گزارش پرتال حمل و نقل ، از زمان افول جاده ابریشم در اوایل قرن شانزدهم ، کالا‌ها بین آسیا و اروپا عمدتاً از طریق دریا مبادله می‌شوند که گزینه‌ای امن‌تر ، سریع‌تر و ارزان‌تر است . در واقع ، امروزه بیش از ۹۰ درصد از حجم تجارت نزدیک به ۸۰۰ میلیارد دلاری بین اتحادیه اروپا و چین از طریق دریا انجام می‌شود .

اقتصاد و ژئوپلیتیک بار دیگر در حال تحول هستند و این امر باعث توسعه راهگذر مهم موسوم به «کریدور میانی» شده که اروپا و آسیا را از طریق آذربایجان به هم متصل می‌کند . مسائل امنیتی بخشی از دلیل توسعه این مسیر بوده و تجارت دریایی به دنبال تنش‌های خاورمیانه آسیب‌ پذیر شده است. با حمله گروه انصارالله یمن به کشتی‌های مرتبط با اسرائیل و ایالات متحده در دریای سرخ ، کشتی‌ها ناگزیر مسیر خود را به اطراف دماغه امید نیک آفریقای جنوبی تغییر می‌دهند ، این مسیر انحرافی به طول ۶۰۰۰ مایل دریایی حدود یک میلیون دلار هزینه سوخت اضافی درپی دارد .

زمان حمل‌و‌نقل دریایی بین آسیا و اروپا حدود ۳۰ تا ۴۵ روز از طریق کانال سوئز طول می‌کشد . اما انحراف آن به آفریقا می‌تواند دو هفته دیگر به آن بیافزاید . در همین حال ، در ژانویه سال جاری ، قطاری از شیان چین تنها در ۱۱ روز پس از بهبود زیرساخت‌ها وارد باکوی جمهوری آذربایجان شد . سفری که چند سال پیش می‌توانست تا ۵۰ روز طول بکشد . اکنون کل مسیر چین به اروپا را می‌توان در کمتر از یک ماه طی کرد .

با این حال ، حمله روسیه به اوکراین که زنجیرۀ تامین جهانی را مختل و اقتصادهای سراسر جهان را تضعیف کرد و به کریدور میانی که مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترانس خزر یا TITR نیز نامیده می‌شود ، رونق بخشید . زیرا باید راه‌حل‌های جدیدی برای دور زدن اتصال زمینی اصلی شرق به غرب با عبور از بلاروس و روسیه ، کریدور شمالی ، ایجاد می‌شد .

کریدور ترانس خزر به طور رسمی در سال ۲۰۱۳ به عنوان کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های آذربایجان ، قزاقستان ، ترکیه و گرجستان برای حمل‌و‌نقل کالا از طریق قفقاز تأسیس شد . با این حال ، پس از آغاز جنگ اوکراین ، حجم تجارت از مسیر ایجاد شده از طریق روسیه کاهش یافت . در پی آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ میلادی ، آذربایجان فراتر از همکاری انرژی برای اتحادیه اروپا اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرد و اکنون نیز به عنوان یک حلقه زنجیرۀ تامین استراتژیک با شرق محسوب می‌شود .

«اورسولا فون در لاین» ، رئیس کمیسیون اروپا ، در جریان سفر به باکو در تابستان همان سال ، حمایت قاطع خود را از کریدور اعلام کرد : «اتحادیه اروپا می‌خواهد با آذربایجان برای ایجاد ارتباط با آسیای مرکزی و فراتر از آن همکاری کند . بنابراین ما با علاقه زیادی مذاکرات و ایده‌های مربوط به ارتباطات ترانس خزر را دنبال می‌کنیم . ما این بحث‌ها را عمیق‌تر خواهیم کرد .» اتحادیه اروپا از آن زمان ۱۰ میلیارد یورو از طریق «ابتکار دروازه جهانی» خود اختصاص داده و در حال بررسی گسترش مشارکت خود است .

آذربایجان و همسایگان منطقه‌ای آن فرصت را غنیمت شمردند تا ارتباط و نفوذ بین‌المللی خود را افزایش دهند . در حال حاضر ، از نظر جغرافیایی ، کریدور میانی کوتاه‌ترین مسیر بین چین و اروپا است . با این حال ، گذرگاه‌های مرزی بیشتری نسبت به کریدور شمالی را شامل می‌شود که می‌تواند به دلیل تعرفه‌ها ، قوانین گمرک یا سطوح مختلف زیرساخت‌ها انتقال محموله با تاخیر منجر شود .

اما شرکای کریدور پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند و شبکه حمل‌و‌نقل خود را مدرن ، خدمات حمل‌و‌نقل را خودکار ، گمرکات را هماهنگ و مقررات را همسو می‌کنند . با این وجود ، مخاطرات بالاست و سرمایه‌گذاری ذی‌نفعان به منظور بهینه‌سازی ترانزیت ، درپی افزایش ظرفیت و جذب مشتریان جدید نیز هستند .

همچنین ، روابط قوی دوجانبه و گسترش تجارت منطقه‌ای ، پیامدهای مثبت این طرح برای کل منطقه را درپی خواهد داشت . گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ میلادی، نشان دهندۀ افزایش ۳۷ درصدی در تجارت بین آذربایجان ، گرجستان و قزاقستان و افزایش ۲۸ درصدی بین این سه کشور و اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۳۰ میلادی را پیش‌بینی کرد . به طوریکه این رقم تا سال ۲۰۳۰ میلادی به ۱۱ میلیون تُن در سال خواهد رسید . البته قبلاً شرکت‌های کشتیرانی مانند مرسک دانمارک یا Nurminen Logisitics فنلاند قطارهای کانتینری در طول این مسیر را راه‌اندازی کرده‌اند .

در مجموع ، به دنبال بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی ، اتفاقاً ظهور کریدور میانی به ثبات و همکاری منطقه‌ای کمک کرده است . انتقال کالاها برای همه کشورهای درگیر منفعت اقتصادی دارد و باعث تعمیق یکپارچگی و افزایش صلح و رفاه در منطقه می‌شود . بازرگانان استفاده از مسیر جایگزین ایمن که مشمول تحریم‌های بین‌المللی نیست ، ابراز رضایت کرده و اتحادیه اروپا با موفقیت نیز یک جایگزین مناسب برای مسیرهای تجاری روسیه پیدا کرده است که از اتصال چین و اروپا در برابر اختلالات احتمالی محافظت می‌کند . اتحادیه اروپا اکنون باید به توسعه این جاده ابریشم جدید ادامه دهد تا از پتانسیل کامل آن استفاده کند .