از سنگاپور تا ایران ؛ درسهایی برای پیشرفت در اقتصاد دریایی
ایران و سنگاپور هر دو از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردارند . بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان مانند بندرعباس و چابهار و بندر سنگاپور در تنگه مالاکا ، هر دو نقش کلیدی ژئوپلیتیکی در تجارت جهانی دارند . این موقعیتها امکان دسترسی به بازارهای بزرگ منطقهای را فراهم میکنند و پتانسیل بزرگی برای توسعه دارند .
به گزارش پرتال حمل و نقل ، ایران از دیرباز با دارا بودن تاریخچهای چند هزار ساله در صنعت کشتیرانی ، نقش مهمی در تجارت و اقتصاد منطقه داشته است . اولین ناوگان جنگی جهان در دوره هخامنشیان (۵۵۹-۳۳۰ پیش از میلاد) به فرمان کوروش بزرگ به آب انداخته شد . در دوره ساسانیان (۲۲۴-۶۵۱ میلادی) و اوایل اسلام ، بندر سیراف به عنوان یکی از مهمترین مراکز تجاری خلیج فارس شناخته میشد . در دوره قاجار (۱۷۸۹-۱۹۲۵ میلادی) ، بندر بوشهر به عنوان یک بندر مهم تجاری و نظامی توسعه یافت و در دوره صفویان (۱۵۰۱-۱۷۳۶ میلادی) ، بندرعباس به عنوان یک بندر استراتژیک توسعه یافت و نامش از “گمبرون” به “بندرعباس” تغییر یافت .
با این حال و با توجه به این تاریخ غنی و تجربه چند هزار ساله ، امروز بنادر ایران در مقایسه با بنادر همتراز منطقه و جهان چه وزن و جایگاهی دارد ؟ آیا وضعیت و موقعیت بنادر ما مطلوب است ؟ این در حالیست که پس از گذشت هزاران سال ، هنوز به سطح توسعه یافتگی همانند بنادر پیشرفتهای مانند بندر سنگاپور نرسیدهایم .
سنگاپور ، با سرمایهگذاری گسترده در زیرساختها ، بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته و مدیریت کارآمد ، توانسته است به یکی از پرترافیکترین و کارآمدترین بنادر جهان تبدیل شود .
سنگاپور از اوایل دهه ۱۹۶۰ به دنبال استقلال خود در سال ۱۹۶۵ شروع به انجام تغییرات اساسی در توسعه بندری و اقتصادی کرد . در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، این کشور به طور فعال به سرمایهگذاری در زیرساختهای بندری ، فناوریهای پیشرفته و مدیریت کارآمد پرداخت که تا به امروز هم ادامه دارد .
بندر سنگاپور سالهاست به عنوان پایتخت درجه یک دریایی شناخته میشود . بکارگیری خط مشیهای مناسب تجارت و قرارگیری در میان آسیا ـ اروپا ، امروز سنگاپور را در جایگاهی قرار داده که ۴۰ سال پیش تصور آن برای کسی امکان پذیرنبود.سنگاپور طی چند دهه به این موفقیتها دست یافته است ، در حالی که ایران ، با وجود تاریخچهی طولانی در این حوزه ، امروزه در وضعیت نامطلوبی قرار دارد .
این گزارش به بررسی اقدامات و سیاستهایی میپردازد که میتواند بنادر ایران را به سطح بنادر پیشرفته جهان نزدیک کند در حالی که روند جاری بنادر ما این چشم انداز را تداعی نمی کند .
بررسی تطبیقی بنادر ایران و سنگاپور
موقعیت جغرافیایی استراتژیک
ایران و سنگاپور هر دو از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردارند . بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان مانند بندرعباس و چابهار و بندر سنگاپور در تنگه مالاکا ، هر دو نقش کلیدی ژئوپلیتیکی در تجارت جهانی دارند . این موقعیتها امکان دسترسی به بازارهای بزرگ منطقهای را فراهم میکنند و پتانسیل بزرگی برای توسعه دارند .
سرمایهگذاری در زیرساختها
بندر سنگاپور با سرمایهگذاری عظیم در توسعه زیرساختهای بندری و لجستیکی، از جمله اسکلههای مدرن، تجهیزات بارگیری پیشرفته، و پایانههای کانتینری بزرگ، به یکی از پرترافیکترین بنادر جهان تبدیل شده است . در مقابل ، بسیاری از بنادر ایران هنوز نیاز به توسعه و نوسازی زیرساختها دارند.
استفاده از فناوریهای پیشرفته
سنگاپور با بهکارگیری سیستمهای مدیریت بنادر هوشمند، اتوماسیون فرآیندها، روباتیک و دیجیتالیسازی، بهرهوری خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. در حالی که ایران استفاده محدودی از این فناوریها داشته و این امر به کاهش بهرهوری و افزایش زمان بارگیری و تخلیه منجر شده است.
مدیریت کارآمد و حرفهای
مدیریت حرفهای و کارآمد با استفاده از بهترین شیوههای بینالمللی و استانداردهای بالا، از جمله عوامل موفقیت بندر سنگاپور است. ایران نیز نیاز به بهبود مدیریت و اجرای استانداردهای بینالمللی در بنادر خود دارد.
تسهیل قوانین تجاری و گمرکی
قوانین تجاری و گمرکی ساده و شفاف در سنگاپور موجب تسهیل و تسریع فرآیندهای تجاری شده است . در حالی که قوانین پیچیده و ناکارآمد در ایران باعث تأخیر و کاهش جذابیت بنادر برای سرمایهگذاران خارجی شده است .
جذب سرمایهگذاری خارجی
سنگاپور با ارائه تسهیلات و مشوقهای مالیاتی ، محیط جذابی برای سرمایهگذاری خارجی ایجاد کرده است . در مقابل ، تحریمها و بیثباتی اقتصادی در ایران مانع جذب سرمایهگذاری خارجی به میزان کافی شده است .
توجه به پایداری محیط زیست
سنگاپور با اجرای پروژههای پایدار و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست ایفا میکند. در حالی که ایران توجه محدودی به مسائل زیستمحیطی داشته و استفاده کمتری از انرژیهای تجدیدپذیر در عملیات بندری دارد .
توصیههایی برای بهبود وضعیت بنادر ایران
ایران نیازمند سرمایهگذاری خارجی گسترده برای بهبود و نوسازی زیرساختهای بندری و تجهیزات مدرن است . این شامل احداث و بهبود پایانههای کانتینری ، اسکلهها ، انبارها و تجهیزات بارگیری و تخلیه است .
* بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته و اتوماسیون فرآیندها برای افزایش بهرهوری و کاهش زمان عملیات در بنادر ایران ضروری است .
* تسهیل و شفافسازی و تنقیح قوانین تجاری و گمرکی برای جذب سرمایهگذاری و تسهیل تجارت باید در اولویت قرار گیرد .
* آموزش کارکنان و استفاده از نیروی کار ماهر و مدیریت حرفهای میتواند به بهبود کارایی بنادر ایران کمک کند .
* ارائه تسهیلات و مشوقهای مالیاتی برای جذب سرمایهگذاری خارجی و همکاری با بنادر پیشرفته جهان باید مورد توجه قرار گیرد .
* خصوصیسازی مدیریت بنادر و ترمینالها میتواند با جلب مشارکت بخش خصوصی ، کارایی و رقابتپذیری بنادر را افزایش دهد .
بنادر ایران با داشتن موقعیت جغرافیایی استراتژیک و منابع طبیعی غنی ، پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به مراکز مهم تجارت بینالمللی دارند . با این حال ، برای رسیدن به سطح بنادر پیشرفتهای مانند سنگاپور ، نیازمند سرمایهگذاری گسترده در زیرساختها ، بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته ، بهبود مدیریت و قوانین تجاری ، جذب سرمایهگذاری خارجی و توجه به مسائل زیستمحیطی هستند .
با اجرای این توصیهها ، بنادر ایران میتوانند نقش مهمتری در تجارت بینالمللی ایفا کنند و به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنند ؛ هر چند عوامل دیگری هم چون تهدیدات ، محرومیت های حاصل از تحریم های ظالمانه باعث شده است علیرغم تلاش های بسیار و سرمایه گذاری های داخلی نتایج مطلوب حاصل نگردد .
