ملاحظات اقتصادی و راهبردی در خصوص احداث راه‌آهن رشت - آستارا

به گزارش پرتال حمل و نقل ، برای توسعه ترانزیت ریلی و تثبیت جایگاه ایران در نظم نوین منطقه‌ای و برای امکان‌پذیر ساختن حمل ارزان بار در شاخه غربی کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب ، توافق‌نامه احداث خط ریلی رشت - آستارا امضا شده است . هدف از این گزارش ، تاملی مجدد در خصوص احداث خط‌آهن مذکور و ارزیابی اثربخشی آن در دستیابی به اهداف اعلام شده است .

نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که اولاً با توجه به سقف بار قابل عبور از این مسیر ، بازگشت سرمایه طرح ۶۴ سال به طول می‌انجامد و عملاً بازپرداخت اقساط وام دریافتی باید از محلی غیر از درآمدهای طرح پوشش داده شود ؛ ثانیاً مهم‌ترین تهدید احداث این خط از نظر تعقیب راهبرد ترانزیت این است که موفقیت آن ، هم وابسته به ارتقا زیرساخت‌های ریلی کشور آذربایجان است و هم وابسته به اراده سیاسی این کشور ، که در وضع فعلی هر دو محل تردید است ؛ چه بسا اگر همراهی کشور آذربایجان وجود داشته باشد ، بدون احداث این خط و صرفاً با بازگشایی مجدد خط ریلی جلفا - نخجوان بتوان بار کشور روسیه را به هند منتقل کرد و بالعکس ؛ ثالثاً احداث خط ریلی رشت - آستارا باعث تخریب‌های جبران‌ناپذیر در اراضی حاصل‌خیز شمال کشور می‌شود و مستلزم تملک اراضی تعداد زیادی بهره‌بردار خصوصی کوچک مقیاس و بعضاً تقسیم اراضی ایشان به قسمت‌های شمالی و جنوبی است ؛ رابعاً مسیرهای جایگزینی وجود دارد که مسیر انتقال بار روسیه به هند را حدود ۸ هزار کیلومتر نزدیک‌تر می‌کند و با وجود اینکه محدودیت زیرساختی تعیین‌کننده‌ای در بهره‌برداری از مسیرهای مذکور وجود ندارد ، از آن‌ها باری عبور نمی‌کند .

لذا به نظر می‌رسد ارتقا مسیرهای موجود در کریدور شمال - جنوب می‌تواند در مقایسه با احداث راه‌آهن رشت - آستارا که دارای ملاحظات سیاسی ، اقتصادی و زیست‌محیطی قابل اعتنایی است ، گزینه منطقی‌تر و مناسب‌تری باشد .

 

علی نصیری اقدم - عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی