وزارت راه و شهرسازی دارای سهم ۶۰ درصدی در کیفیت زندگی مردم

به گزارش پرتال حمل و نقل ، معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع با بیان اینکه مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی قصد دارد تا تمامی اسناد برنامه‌‌ای وزارتخانه را برای ارائه خدمات بهتر به مردم در کنار یکدیگر قرار دهد ، گفت : وزارت راه و شهرسازی دارای سهم ۶۰ درصدی در کیفیت زندگی مردم است . بیست و دومین جلسه شورای راهبری معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی با موضوع ارائه مدل استراتژیک و بهبود فرآیند برنامه‌ریزی توسط مدل برگزار گردید . این جلسه به منظور ارائه نتایج یکی از پروژه های اصلی حوزه برنامه ریزی در نقشه راه معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی به ریاست امیر امینی معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع و نمایندگان شرکت ها و سازمان های تابعه وزارتخانه برگزار شد . در این جلسه مشاورین اجرای پروژه ضمن ارائه توضیحات روند اجرای پروژه ، به بیان مبانی ایجاد مدل پرداختند و سپس به تفصیل ، اجزای مدل را برای حاضرین تشریح کردند . امیر امینی ریاست جلسه و معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی با اشاره به مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی گفت : این مدل در تلاش است ، زنجیره ارزش وزارت راه و شهرسازی را با تمامی اسناد برنامه‌ای وزارتخانه که توسط نهادهای بالادستی ، ستاد وزارت و زیربخش‌ها تدوین شده، به منظور ارائه خدمات بهتر به مردم ، در کنار یکدیگر قرار دهد. باتوجه به اینکه زنجیره ارزش با رویکرد خلق ارزش برای مردم تدوین شده است ، اتصال زنجیره ارزش به محتوی اسناد برنامه‌ای وزارتخانه در قالب این مدل استراتژیک می‌تواند متضمن ارائه خدمات بهینه به مردم باشد . وی در خصوص اثربخشی در وزارت راه و شهرسازی و بیان این مهم که بخش اعظم کیفیت زندگی مردم وابسته به عملکرد وزارت راه و شهرسازی است، لزوم یک نگاه فرازیربخشی در سطح وزارتخانه را مورد تاکید قرار داد و افزود : برنامه ­ریزی در سطح کلان کشور گاه با یک محاسبه خطی ساده از روند گذشته صورت می‌پذیرد که به‌هیچ وجه بیانگر نیازهای واقعی توسعه کشور نیست . معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع با ذکر چند مثال سوال‌هایی درباره برخی از شاخص­‌های تعیین شده مطرح کرد و گفت : افزایش سهم حمل بار ریلی به ۳۰ درصد و افزایش سهم حمل مسافر ریلی به ۲۰ درصد ، برای چه مقدار بار و مسافر است ؟ آیا ناوگان لازم برای جابجایی این حجم از بار و مسافر تأمین شده است ؟ از ظرفیت‌های موجود چند درصد استفاده می‌شود ؟ مردم به دنبال استفاده از کدام یک از خدمات هستند؟ توسعه ظرفیت در چه نقطه‌ای منجر به تحرک بازار می‌شود؟ و سوال‌های دیگری که می‌تواند در این زمینه مطرح باشد . امینی با بیان این نکته که برای رسیدن به مقصود راه­‌های بسیاری وجود دارد ، به موضوع ایمنی در حمل‌ونقل اشاره کرد و با بیان این نکته که اقداماتی نظیر توسعه حمل‌ونقل ریلی و توسعه زیرساخت‌های بزرگراهی و حتی تدوین ضوابط و مقررات نیز در کنار برنامه رفع نقاط پرحادثه ، منجر به ارتقای ایمنی حمل‌ونقل خواهد شد ، بر نگاه علی و معلولی به آثار و نتایج تاکید کرد و رسیدن به هدف را یک جریان خطی و تک بعدی ساده ندانست . امینی با اشاره به علت سنجیده نشدن اقدامات وزارتخانه با شاخص‌های مناسب در سطح کشور و در نتیجه عدم محاسبه دقیق این شاخص‌ها در کشور (نظیر شاخص‌های زندگی‌پذیری ، کیفیت زندگی یا ارزش افزوده بخش مسکن و حمل‌ونقل) ، گفت : این شاخص‌ها جایگاهی در مدل توسعه کشور نداشته است و در نتیجه نقش ارزنده بخش حمل‌ونقل و مسکن در اقتصاد و توسعه کشور ، توسط سازمان‌های بالادستی به روشنی مدنظر قرار گرفته نمی‌شود . سهم ۶۰ درصدی وزارت راه و شهرسازی در کیفیت زندگی مردم معاون وزیر راه و شهرسازی دوری جستن از نگاه بخشی و لزوم اندیشیدن برای تجمیع و ارائه یکپارچه خدمت نهایی به مردم و جامعه را وظیفه اصلی وزارت راه و شهرسازی عنوان کرد و گفت : وزارت راه و شهرسازی نقش برجسته‌ای در کیفیت زندگی مردم و زندگی‌پذیری شهری دارد و به صورت تقریبی می‌توان گفت که وزارت راه و شهرسازی دارای سهم ۶۰ درصدی در کیفیت زندگی مردم است . در نتیجه شاخص‌های کیفیت زندگی ، زندگی‌پذیری و حرکت‌پذیری نقش اساسی در مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی دارد و جایگاه وزارتخانه در مدل توسعه کشور باید با لحاظ کردن این موضوع تبیین شود . گفتنی است در ابتدای این جلسه مشاور مدل استراتژیک و بهبود فرآیند برنامه‌ریزی توسط مدل بر این مطلب که یک دستگاه حاکمیتی را باید از چندین بعد و منظر مورد توجه قرارداد تاکید کرد و سپس با بیان اینکه توازن و تعادل همه جانبه و پایدار ، عامل قطعی موفقیت در سازمان­ها است به تبیین ۵ بعد یا منظر برای وزارتخانه به شرح زیر پرداخت : ۱. آثار و نتایج : آثاری که وزارتخانه در ۴ سطح فراملی ، فرابخشی ، سایر بخش­ها و بخشی در برنامه توسعه کشور دارد . ۲. امکانات و زیرساخت­ها : تمامی امکانات و زیرساخت­هایی که موجب تحقق آن آثار و نتایج می­گردند . ۳. فرآیندها : تمامی فرآیندهای زنجیره ارزش وزارتخانه که در ۳ سطح (بالا ، میان و پایین دست) و ۲ گروه عملیاتی و توانمندسازتقسیم گردیده اند . ۴.مقررات ، ضوابط و لوایح : با توجه به اینکه وزارتخانه خود یک دستگاه تنظیم کننده مقررات و ضوابط است لازم است از این بعد هم به آن توجه ویژه شود . ۵.منابع : تاثیرگذار اصلی در کل مدل است که خود می تواند تاثیرگذار داخلی یا خارجی باشد .     در این نشست تاکید شد برای موفقیت می‌­بایست بین این ۵ منظر توازن و تعادل همه جانبه و پایدار ایجاد نمود . در ادامه برای هر یک از این مناظر عوامل اصلی بر اساس مستندات اسناد برنامه‌­ای، مستندات وزارتخانه و استانداردهای جهانی بیان شد . مشاور با بیان این مطلب که ارتقای "کیفیت زندگی" یکی از شاخص های اصلی برای برنامه­ های توسعه کشور است و وزارت راه و شهرسازی یکی از دستگاه های اصلی برای رسیدن به غایت ارتقای کیفیت زندگی مردم است ، آن بخش از عوامل موثر در این هدف متعالی را که به عهده وزارتخانه است ، برشمرد . در ابتدا زندگی‌پذیری شهری که خود شامل فضای شهری مناسب برای زندگی ، فضای سکونت مناسب برای زندگی و حرکت پذیری شهری است توسط مشاور تشریح شد . نقش غیر مستقیم ترانزیت در توسعه حرکت‌پذیری فراشهری در ادامه این نشست به حرکت‌پذیری فراشهری که از وظایف مهم دیگر وزارتخانه است بطور مفصل پرداخته شد . ۱+۴ مد مختلف ترابری که شامل جاده‌­ای ، ریلی ، هوایی ، دریایی و چندوجهی است به عنوان وسایل اصلی برای تحقق حرکت پذیری فراشهری عنوان شدند . ترانزیت و حمل‌و‌نقل بین­‌المللی با توجه به اینکه مستقیم در کیفیت زندگی مردم تاثیر ندارند در کنار حرکت پذیری فراشهری قرار گرفت تا آثار فراملی را بیش از پیش محقق نماید . سپس به بحث عدالت اجتماعی و آن بخش از عدالت اجتماعی که تحقق آن در چارچوب وظایف وزارت راه و شهرسازی است پرداخته شد . توجه به محیط زیست که خود از عوامل اصلی ارتقای کیفیت زندگی است نیز مورد تاکید قرار گرفت . در انتها مشاور تاکید کرد امروزه در دنیا، همه واژه­‌های کلیدی در حوزه توسعه شهری و ترابری با "هوشمندسازی" همراه است. امروزه فقط صحبت از شهر هوشمند پایدار و سیستم­های ترابری هوشمند درمیان است و دیگر ، شهر ، مسکن و ترابری بدون فناوری اطلاعات و ارتباطات ، که منجر به هوشمندی شود ، کارایی لازم برای ایجاد کیفیت در زندگی مردم ندارد . در نهایت توسعه اقتصادبخشی که بی شک تاثیر مستقیم در اقتصاد کلان کشور به عنوان یک موضوع فرابخش دارد مورد توجه حاضرین قرار گرفت . اقتصاد ترابری ، اقتصاد شهری و بازار زمین ، ساختمان و مسکن از عوامل اصلی اقتصاد بخشی برشمرده شدند . مشاور شاخص­‌های کلیدی عملکرد در این لایه را از جنس اثربخشی دانست و بر لزوم توازن و تعادل همه جانبه و پایدار در بین این شاخص­ها علاوه بر توازن همه جانبه و پایدار بین پرسپکتیوهای مختلف تاکید کرد .     همچنین منظر مهم دیگری که بدون آن تحقق آثار و نتایج میسر نمی‌­شود مطرح شد . زیرساخت‌­ها و امکاناتی که به بهره‌­برداری رسیده اند و نه آنهایی که در دست ساخت هستند به عنوان اجزای این منظر مطرح گردیدند . زیرساخت­های موجود و قابل بهره‌­برداری ۱+۴ مد ترابری ، و ناوگان قابل بهره­‌برداری ترابری ، که تاثیر مستقیم در حرکت پذیری شهری و فراشهری و ترانزیت دارند ابتدا مطرح گردیدند و سپس ، شهرهای جدید ساخته شده ، فضاهای سکونت شهری و روستایی ، فضاهای شهری بازآفرینی شده و ساختمان­های منطبق بر مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی که همگی موجب زنگی‌­پذیری می‌شوند در این پرسپکتیو نمایان شدند . ساختمان­‌ها و تاسیسات عمومی و دولتی که زیرساخت­‌های لازم برای توسعه سایر بخش­ها در برنامه توسعه هستند هم در مدل تبیین گردیدند . زیرساخت­های هواشناسی که هم ، به بخش توسعه شهری و ترابری و هم به سایر بخش­ها از جمله صنعت ، کشاورزی ، انرژی و ... سرویس می­دهند جایگاه خود را در مدل باز نمود و در نهایت با توجه به بحث انجام شده در زمینه هوشمندسازی ، زیرساخت­های فناوری و انباره­های اطلاعاتی ، در کنار سایر زیرساخت­های مهم وزارتخانه در طرح متبلور گردید . شاخص­های کلیدی عملکرد این لایه از جنس کارایی معرفی شدند . حفظ توازن ابزار اصلی در کارایی سازمان است همچنین بر این مطلب تاکید شد که یکی از ابزارهای اصلی برای تحقق اهداف ، حفظ توازن و تعادل همه جانبه و پایدار در کارایی سازمان است . در حیطه استراتژیک مهم­تر از میزان کارایی ، توازن آن است ، و با یک مثال این مهم برای حاضرین تشریح شد . اگر در یک قایق پارویی دوطرف باهم و متعادل پارو نزنند قایق کج خواهد رفت و از مسیر منحرف خواهد شد و یکی از وظایف مدیر استراتژیک این است که عدم توازن در کارایی را با سکان داری مناسب جبران نماید .     پرسپکتیو بعدی که برای حضار تشریح گردید ، منظر فرآیندهای سازمان بود . ایجاد امکانات و زیرساخت­ هایی که وسیله رسیدن به نتایج و آثار هستند از طریق فرآیندهای وزارتخانه میسر می­گردد . ۳۹ فرآیند اصلی موجود در زنجیره ارزش وزارت راه و شهرسازی با استفاده از چارچوب دسته‌­بندی فرآیند­ها به ۲ گروه عملیاتی و توانمندساز تقسیم گردیدند و در ۳ سطح بالادست و میان دست و پایین دست با توجه به خصوصیات در مدل قرار گرفتند . در این مرحله فرآیندها را توضیح و ارتباط آنها را با سایر اجزای مدل برشمرد شد . همچنین شاخص­های کلیدی عملکرد که در این لایه هم کارایی وزارتخانه را نشان می­دهند ، معرف گردیدند و توازن در کارایی و پایش آن که از اهرم های اصلی برای تصمیم ­سازی استراتژیک است مورد توجه قرار گرفت . Process Calcification Framework (PCF) ضوابط ، مقررات و لوایح منظر دیگری بود که در بیست و دومین جلسه شورای راهبری معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی مورد توجه حاضرین قرار گرفت . طرح­های فراشهری مانند طرح کالبدی ملی ، طرح کالبدی منطقه­ای ، طرح ناحیه­ای که می­بایست به عنوان سند مرجع هر طرح دیگر باشند در مدل کاملا تشریح شدند . لزوم ارتباط این طرح­ها با آمایش سرزمین توسط مشاور بیان و سپس به طرح­‌های حرکت پذیری فراشهری از جمله طرح جامع حمل و نقل اشاره شد . همچنین طرح­های حوزه زندگی پذیری شهری شامل طرح­های جامع و تفصیلی شهر و بازآفرینی شهری ، طرح جامع حرکت ­پذیری شهری و طرح سکونت اشاره شد . در این مرحله مشاور پیشنهاد برای تغییر نام برخی طرح­های موجود و متناسبا محتوی آنها را مطرح نمود . شاخص­های این لایه از جنس کیفی بوده و درخواست تکمیل آنها از طریق کارویژه­های تخصصی ، تسلیم حضار شد .     تاثیر عمیق پایش مداوم منایع مالی وزارتخانه در اتخاذ تصمیمات استراتژیک در انتهای ارائه ، به منابع وزارتخانه به عنوان یک عنصر  تاثیرگذار مهم در مدل پرداخته شد . برخی از منابع تاثیرگذار خارجی و برخی داخلی نیز عنوان شدند . منابع مالی از جمله اعتبارات در اختیار بخش ، درآمدهای بخش و سایر منابع مالی از جمله مهمترین تاثیرگذارها در کل مدل عنوان شدند که ضمن پایش مداوم موجب تاثیرات عمیق در تصمیمات استراتژیک می­‌شوند . نمود اصلی این تاثیرات در اولین مرحله ، در اولویت بندی بین آثار و نتایجی است که از آن منابع متاثر می‌­شوند و بعد از آن ، به صورت متناسب در امکانات و زیرساخت­‌های مورد نیاز و فرآیندهای متناسب با آن و حتی در ضوابط و مقررات در سطح استراتژیک خود را نمایان می‌­کند و سپس خود را به سطوح زیرین برنامه تسری خواهد داد .     مشاور در انتهای ارائه پویای مدل ضمن تشکر از حاضرین به استماع نظرات پرداخت و در حد ممکن شبهات موجود را بر طرف نمود . همچنین فایل شاخص­های کلیدی عملکرد استخراج شده در اختیار حضار جهت بررسی و اعلام نظر قرار گرفت .   در انتهای جلسه مقرر گردید برای ارائه توضیحات بیشتر یک جلسه فوق­‌العاده برای تکمیل مدل و دریافت نظرات حضار برگزار گردد .