چابهار ؛ بندری با قابلیت تبدیل شدن به نخستین شهر لجستیکی ایران

بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور است که با اجرای طرح‌های توسعه پیش‌بینی شده ، قادر خواهد بود در میان بنادر تمامی کشورهای منطقه به عنوان یک بندر با قابلیت‌های فوق‌العاده (Mega Port) و به عنوان یک «شهر لجستیکی» و رقیب اصلی برای «شهر لجستیکی دوبی» فعالیت کند . نقش چابهار در اقتصاد بین‌الملل به گونه‌ای حایز اهمیت است که این منطقه در مرکز طلایی کریدور شماره ۹ اقتصاد تجارت جهانی قرار گرفته است و به شکل بارز و اثرگذاری بر کوتاه کردن زمان و قیمت تمام شده حمل کالاهای تجاری نقش دارد . بر همین اساس ، طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار در ۵ فاز طراحی و پیش بینی گردیده و طی چهار سال اخیر (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶) تسریع در عملیات اجرایی و اتمام فاز یک طرح مذکور با ۸۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفته و با بهره‌برداری از فاز نخست طرح توسعه چابهار ، ظرفیت تخلیه و بارگیری این بندر از ۲.۵ میلیون تن به ۸.۵ میلیون تن افزایش یافته است . چشم انداز توسعه بندر تا پایان فاز پنج توسعه ، رسیدن به ظرفیت تخلیه و بارگیری ۸۶ میلیون تن بار است که نیازمند ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌باشد . دلایل استراتژیک بودن بندر چابهار •  در ورودی خلیج فارس و مدخل اقیانوس هند از موقعیت جغرافیایی منحصربفرد و مناسبی برخوردار است . •  تنها بندر اقیانوسی ایران است . •  بیش از ۳۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد . •  تاثیرپذیری کمتری نسبت به سایر بنادر کشور از تحولات بالقوه سیاسی و امنیتی منطقه دارد (به دلیل دوری از خلیج‌فارس) . •  نزدیک‌ترین فاصله زمینی تا کشورهای افغانستان ، پاکستان و آسیای میانه را داشته و ترانزیت کالا از طریق این بندر به مثابه اقتصادی‌ترین بندر برای انجام مبادلات بازرگانی با کمترین هزینه حمل به شمار می‌رود . •  بهترین راه ترانشیب کالا به بنادر دیگر خلیج فارس می باشد . •  توجه ویژه‌ای به توسعه چابهار در اسناد توسعه‌ای کشور (به‌خصوص در برنامه ششم توسعه) شده است .     شهر لجستیکی چیست؟ بهبود و ارتقای عملکرد لجستیک به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه کشورها ، طی دهه اخیر در دنیا مطرح شده است . در همین راستا، تبدیل شدن به هاب لجستیکی بین‌المللی و منطقه‌ای ، یکی از مهمترین راهبردهای تجاری کشورها طی سالیان اخیر در رشد و توسعه اقتصادی بوده است . شهر لجستیکی را می توان پیشرفته ترین و کامل ترین نوع هاب های لجستیکی دانست که طی دهه اخیر در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته است . در واقع شهر لجستیکی حد کمال یک هاب لجستیکی است . یک شهر لجستیکی قابلیت ارایه خدمات لجستیکی را در سطوح بین‌المللی داراست . چنین مراکزی نیازمند زیرساخت های عظیمی همچون فرودگاه و بندر هستند . به دلیل جدید بودن مفهوم شهر لجستیکی ، تعاریف زیادی برای آن ارایه نشده است . با این حال شهر لجستیکی را مجموعه ای از پایانه‌های بار ، فرودگاه ها ، بندر ، دهکده بار و مواردی از این قبیل دانسته اند که در یک محدوده جغرافیایی به صورت شبکه ای یکپارچه با یکدیگر در ارتباط هستند . از ویژگی های مهم شهرهای لجستیکی می توان به موارد ذیل اشاره نمود : قرارگیری در مناطق آزاد ، دسترسی به آبهای آزاد، وجود بندر و زیرساخت‌های بندری مناسب ، وجود فرودگاه در نزدیکی محل، وجود اتصالات ریلی ، وجود اتصالات جاده ای که قابلیت جابجایی پرحجم بار را دارا باشد ، قرارگیری در مسیر کریدورهای ترانزیتی ، پشتیبانی از کامل‏ترین شکل حمل‌ونقل چندوجهی ، قابلیت ارایه کامل ترین طیف خدمات لجستیکی و خدمات ارزش افزوده لجستیکی ، هاب ترانزیتی بین‌المللی برای انتقال کالای بین قاره ‏ای . جمع‌بندی با توضیحات ارایه شده ، باید اذعان کرد که چنانچه ایران بخواهد نقشی کلیدی و تاثیرگذار بر تجارت منطقه‌ای ایفا کند لازم است توجهی جدی به توسعه زیرساخت‌های لجستیکی خود داشته باشد که از این میان ، ایجاد یک شهر لجستیکی به منظور ارتقای جایگاه ایران از نظر زیرساخت های تجاری قابل توصیه است . با توجه به مزیت‌های استراتژیک بندر چابهار و از طرفی ویژگی‌هایی که یک شهر لجستیکی باید داشته باشد ، می‌توان بندر چابهار را یکی از بهترین مکان‌های کشورمان برای تبدیل شدن به شهر لجستیکی دانست . شایسته است مسئولین محترم که طرح توسعه بندر چابهار را به‌طور جدی دنبال می‌کنند ، حتما تبدیل شدن چابهار به «نخستین شهر لجستیکی ایران» را مدنظر داشته باشند که در اینصورت نقشی فراتر از یک «مگاپورت» ایفا خواهد کرد .   تدوین‌گر : مجتبی سلیمانی سدهی