انجمن بین‌ المللی حمل و نقل هوایی (یاتا)

انجمن بین‌ المللی حمل و نقل هوایی

International Air Transport Association

( یاتا )

یاتا انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (به انگلیسی : International Air Transport Association) با نام مخفف (یاتا / IATA) ، سازمانی است بین المللی ، متشکل از بسیاری از شرکت های هواپیمایی که پس از جنگ جهانی دوم و در آوریل ۱۹۴۵ در شهر هاوانای کوبا ، بنیان نهاده شد ، تا به حل مسائلی که در اثر گسترش سریع حمل و نقل هوایی به وجود آمده بود بپردازد. این انجمن جایگزین اتحادیه ترافیک هوایی گردید که بعد از جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۹ در شهر لاهه جهت حمل و نقل هوایی منظم بنیان گذاری گردیده بود. یاتا به منزله پارلمان و شخصیت جمعی بیش از ۱۱۰ شرکت هوایی و نماینده آنها در سازمان های بین المللی می باشد. یاتا انجمنی است غیر دولتی ، بین المللی ، غیرانحصاری و غیرسیاسی ، با هدفی معلوم و امکان عضویت دلخواه در آن. یاتا در اموری نظیر ، استاندارد کردن قیمت ها ، بلیت ها ، بارنامه ها و. غیره ... فعالیت دارد.

یاتا با ۵۷ عضو از ۳۱ کشور جهان ، که عمدتا از اروپا و آمریکای شمالی بودند ، کار خود را آغاز کرد و امروزه بیش از ۲۳۰ شرکت هواپیمایی از ۱۴۰ کشور جهان را در عضویت خود دارد. این انجمن بین المللی اتحادیه بین المللی شرکت های هوایی است که دفتر آن در مونترال کانادا قرار دارد. رسالت یاتا راهبری صنعت هواپیمایی و کمک به رشد و توسعه آن در سطح بین المللی است. اعضای یاتا حدود ۹۳ درصد پروازهای برنامه ای را انجام می دهند. یاتا در ۱۵۰ کشور جهان دارای ۱۰۱ شعبه است.

اهداف یاتا

۱. توسعه و ترغیب حمل و نقل هوایی ایمن ، مرتب و اقتصادی به نفع مردم دنیا ، تشویق بازرگانی هوایی و مطالعه مسائل مربوط به آن

۲. ایجاد وسیله و امکان همکاری میان شرکت های هوایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم دست اندر کار حمل و نقل هوایی بین المللی می باشند

۳. همکاری با سازمان هواپیمایی کشوری بین المللی (ایکائو) و دیگر سازمان های بین المللی

اعضا یاتا

اعضا یاتا شرکت های هواپیمایی هستند که دارای پروازهای منظم برنامه ای خارجی بوده و دولت آنها ، عضو ایکائو باشد. این اعضا پس از عضویت به دو گروه اعضای فعال (Active Member) و اعضای وابسته (Associate Member) تقسیم می شوند که هر دو گروه در جلسات یاتا شرکت می کنند ولی فقط اعضای فعال حق رای دارند.

انجمن آمریکایی حمل و نقل هوایی (اتا ، به انگلیسی : American Air Transport Association ـ AATA) و انجمن اروپایی حمل ونقل هوایی (ایتا ، به انگلیسی : European Air Transport Association ـ EATA) زیرمجموعه های قاره ای یاتا هستند و مقر آنها نیز در مقر یاتا در شهر مونترال کانادا می باشد.

کمیته های یاتا

یاتا برای انجام فعالیت های خود بین کمیته های مختلف تقسیم کار نموده است که این کمیته ها عبارتند از :

کمیته مالی :

انجام امور مربوط به حسابداری و تصفیه حساب بین شرکت های هوایی در رابطه با تجارت فی مابین آنها را عهده دار می باشد. همچنین مسائل شرکت های هوایی در رابطه با ارز و مبادله آن مالیات و مطالبات ، بیمه و آمار به این کمیته مربوط می شود.

کمیته فنی :

همکاری شرکت های هوایی در زمینه های عملیاتی و فنی از طریق کمیته فنی یاتا امکان پذیر می گردد. فعالیت فنی یاتا مبتنی بر تبادل اطلاعات و تجارب بین شرکت های هوایی می باشد.

کمیته حقوقی :

با موارد و مسائل حقوقی که به نحوی به حمل و نقل بین المللی ارتباط پیدا می کند سر و کار دارد. همچنین تدوین نظریات شرکت های هوایی در رابطه با مسائلی نظیر مسئولیت و تعهدات شرکت های هوایی در قبال یکدیگر و مسافران بخشی از وظایف این کمیته می باشد.

کمیته ترافیک :

در برگیرنده کلیه فعالیت های بازرگانی شرکت های هوایی می باشد. یاتا به عنوان یک انجمن خصوصا مایل به تسهیل امور بین شرکت های هوایی از جمله استاندارد کردن فرم ها ، رویه ها و توافق های مربوط به هندلینگ می باشد. از طرف دیگر یاتا به منزله آژانسی نیمه دولتی است که بسیاری از دولت ها مسئولیت مذاکره قراردادهای بین المللی مربوط به نرخ و قیمت ها را به آن محول نموده اند تا نهایتا پس از تصویب دولت ها به مرحله اجرا درآید.

کمیته پزشکی :

متشکل از مشاورین و متخصصین در امر پزشکی ایرلاین می باشد. کار این کمیته بررسی عوامل روان تنی می باشد که ممکن است سلامت و ایمنی کارکنان پرواز و مسافرین را تحت تاثیر قرار دهد این کمیته کانالی ارتباطی برای همکاری ایرلاین با سازمان بهداشت جهانی می باشد.

مقر اصلی یاتا در مونترئال کانادا می باشد و مرکز کمیته مالی یاتا در ژنو بوده و از قسمت های مهم آن اداره مفاصا حساب یاتا (Clearing House) می باشد که شرکت های هواپیمایی درآمدهای حاصل از مسیرهای اینترلاین خود را از طریق آن تسویه می کنند.

فعالیت ها

یکی از مهمترین فعالیت های یاتا تعیین نرخ بلیت در مسیرهای بین المللی است. تا سال ۱۹۴۴ تعیین نرخ بلیت در مسیرهای بین المللی ، به جای در نظر گرفتن مکانیسم بازار ، با توافق کشورهای مبدا و مقصد صورت می گرفت و شرکت های هواپیمایی می توانستند در خصوص تعیین نرخ بلیت با یکدیگر مذاکره و مشاوره نمایند. اما از سال ۱۹۴۵ ، که انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی پایه گذاری شد ، قیمت گذاری پروازهای بین المللی و داخلی نیز به این نهاد محول گردید. اما به تدریج با گسترش معاهدات آسمان باز ، نقش یاتا در تعیین نرخ بلیت روز به روز کم رنگ تر شد و در صوت تحقق کامل معاهده آسمان باز میان ایالات متحده و اروپا ، یاتا هیچ نقشی در قیمت گذاری پروازهای فراآتلانتیک نخواهد داشت.

در سال های اخیر یاتا متهم شد که نقش یک کارتل را در صنعت هواپیمایی ایفا می کند و به همین دلیل بسیاری از شرکت های هواپیمایی ارزان قیمت ، عضو کامل یاتا نیستند.

یاتا برای محاسبه دقیق و منصفانه نرخ بلیت ، کره زمین را به سه بخش تقسیم کرده است :

- منطقه یک : آمریکای شمالی ، مرکزی و جنوبی

- منطقه دو : اروپا ، خارومیانه و آفریقا (لازم به ذکر است کشورهای ترکیه ، فلسطین اشغالی ، مراکش ، الجزایر و تونس هم در تقسیم بندی یاتا جزو اروپا محسوب می شوند.)

- منطقه سه : آسیا ، استرالیا ، نیوزلند و جزایر اقیانوس آرام

سایر فعالیت ها و کارهای انجام شده توسط  یاتا به صورت خلاصه در زیر آمده است :

- بر خلاف ایکائو که برای شناسایی فرودگاه ها و شرکت های هواپیمایی از کدهای چهار رقمی استفاده می کند ، یاتا برای شناسایی فرودگاه ها از کدهای سه رقمی و برای شناسایی شرکت های هواپیمایی از کدهای دو رقمی استفاده می کند.

- غیر از ایالات متحده آمریکا که فروش بلیت شرکت های هواپیمایی با مجوز یک نهاد داخلی انجام می گیرد ، در سایر نقاط جهان ، صدور مجوز فروش بلیت شرکت های هواپیمایی به دست یاتا صورت می گیرد.

- در سال ۲۰۰۳ ، یاتا با هدف مدیریت عملیاتی مطلوب در شرکت های هواپیمایی ، طرح عملیاتی ایمنی را منتشر کرد که این طرح با استقبال زیادی مواجه شده است.

- یاتا با تدوین برخی استانداردها مانند استانداردهای تهیه بارکدهای دوبعدی به یکپارچگی قوانین و مقررات در سطح بین المللی کمک می کند.

- صدور برخی اطلاعیه ها در خصوص مقررات گمرکی و مدارک مورد نیاز برای سفر افراد به کشورهای دیگر ، از دیگر مسوولیت های یاتاست.

- در فرودگاه های بزرگ و پر ترافیک جهان ، یاتا با انجام نظارت های دقیق ، مانع از اعمال تبعیض در تخصیص نوبت های پروازی می شود.

- صدور برخی بخشنامه ها ، مانند نحوه جا به جایی اقلام خطرناک یا ممنوعه به دست یاتا صورت می گیرد.

- یاتا عضو گروه کنش حمل و نقل هوایی است.