ایران راه از ایده تا عمل
به گزارش پرتال حمل و نقل ، چندی پیش در اجلاسی در سن پطرزبوگ وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم از ایده ایران راه صحبت کرد به عقیده ایشان ایران می تواند در مسائل منطقه و بین المللی هم راه باشد و هم راه حل .
عراق نیز با همکاری و هماهنگی ترکیه کنفرانس کریدور مسیر توسعه را با شرکت نمایندگان ۱۰ کشور منطقه برگزار و عملیات اجرایی اتصال این کشور با محوریت ریل و جاده به اروپا از طریق ترکیه را آغاز شد .
کریدوری با هدف اصلی اتصال اروپا و ترکیه به عربستان و شبکه اتحاد ریل کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس . به نظر می رسد ترکیه با ادامه سیاست های نوعثمانی گری اردوغان از طریق کریدور مسیر توسعه ، عراق را شریک زمینی و دریایی چین کند ، مسیری تازه از چین ، آسیای میانه ، دریای مازندران ، آذربایجان ، ترکیه ، عراق ، دیواری به درازای دیوار چین دور ایران و دور کردن ایران از مسیر تجاری راه ابریشم نوین چین . علیرغم هزینه های جانی و مالی فراوان ایران در عراق ، این کشور با اتصال ریلی ترکیه به خلیج فارس و شبکه اتحاد ریل عربی موافق اما با اتصال شبکه ریلی ایران به سوریه و دستیابی به سواحل مدیترانه از طریق شلمچه مخالف است بطوریکه بیش از ۴ دهه است نتوانسته ایم خط آهن شلمچه را به بصره متصل کنیم .
با توجه به برنامه های عراق برای توسعه کریدور مسیر توسعه ، به نظر می رسد ایده اینکه تنها ایران می تواند تمام راه و راه حل باشد ، کمی اغراق آمیز به نظر می رسد . نگارنده معتقد است با توجه به تحولات چند وقت اخیر منطقه ای و بین المللی و همچنین فعال شدن کشورهای همسایه برای تنوع بخشیدن به کریدورهای منطقه ای ، می توان با اقداماتی ایران را به عنوان بخشی از راه و راه حل حمل و نقل منطقه ای قرارداد . در شرایط فعلی ضمن باور به ضرورت حکمرانی کریدورها برای توسعه کشور ، بازبینی سیاست های کریدوری کشورمان مهم و حیاتی به نظر می رسد . لذا برای اصلاح سیاست های توسعه مسیرهای کریدور ایران پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
- راه ابریشم باستانی در جهت تسهیل تجارت مابین تمدن های باستانی شرق و غرب یعنی چین ، ایران ، یونان ، روم و مصر راه اندازی شده بود و بدون شک دولت چین در اجرای طرح یک کمربند و یک راه که به راه ابریشم نوین معروف است این طرح را با هدف تجارت با تمدن های باستانی مدنظر داشت . ایرانیان نیز از دیرباز سودای تجارت با غرب ، مصر و شمال آفریقا را از طریق دریای مدیترانه در سر داشتند . بنابر این پیشنهاد می شود با هدف بازآفرینی نقش کریدور شرقی - غربی در تسهیل تجارت بین تمدنی ( چین - ایران - بین النهرین (عراق) - روم (ایتالیا) – یونان - شمال آفریقا و مصر ) برگزاری اجلاسی با حضور وزرای حمل و نقل کشور های وارث تمدن های قدیم مورد توجه جدی قرار گیرد .
- در راستای فعال کردن کریدور غربی - شرقی توجه و تاکید بیشتر بر اتصال ریلی و آزادراهی کرمانشاه - بغداد از طریق خسروی - خانقین و همچنین اتصال ریلی آزادراهی سنندج به سلیمانیه از مرز باشماق و از آن طریق سوریه و دریای مدیترانه .
- با توجه به دلایل سیاسی عراق در مخالفت با خط آهن شلمچه بصره مبنی بر کاستن از اهمیت بندر فاو ، به نظر می رسد اذعان به اهمیت بصره در اتصال ریلی و زمینی ایران به اتحاد ریل کشورهای عربی و آفریقا از سوی مقامات ایرانی در ملاقات های دوجانبه با دولتمردان عراقی ، مفید فایده باشد. بصره این پتانسیل را دارد تا پلی برای اتصال ریلی شرق و غرب آسیا باشد .
- در خصوص موضوعات بالا استفاده از قدرت نرم ایران در عراق بخصوص استفاده از بخش های فرهنگی و فضای رسانه ای این کشور برای ترغیب مقامات عراقی برای تسریع در اجرای پیشنهادات ذکر شده در بند های پیشین ، می تواند بسیار کارگشا باشد .
- قلمرو ایران فرهنگی به خصوص شمال افغانستان ، آسیای میانه و میان رودان و اقلیم کردستان می تواند بستر مناسبی برای بازبینی و بازتعریف کریدورها باشد .
- اتصال ریلی جاده ای تنگه هرمز به اتحاد ریل کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به جای طرح های بلند پروازانه تونل زیردریایی ۲۰۰ کیلومتری بوشهر به قطر نیز می تواند در باز آفرینی نقش ایران در کریدورهای منطقه ای بخصوص اتصال به شاخه شرقی اتحاد ریل کشور های عرب حاشیه خلیج فارس از جمله عمان تاثیرگذار باشد .
- با فعالیت های صورت گرفته دولت های جمهوری اسلامی ایران طی دهه های گذشته ، تنها حلقه مفقوده کریدور شمال – جنوب خط آهن رشت – آستارا است که با شروع جنگ روسیه و اوکراین و تحریم روسیه از سوی اتحادیه اروپا و غرب ، کریدور شمال – جنوب به عنوان یک راه تنفس اهمیت دوچندانی برای روس ها پیدا کرد و مشارکت و سرمایه گذاری این کشور در تسریع عملیات اجرایی این گلوگاه در همین راستا ارزیابی می شود . با این حال توجه به کریدور شرقی - غربی و تلاش برای تکمیل گلوگاه های آن نیز نباید از نظرها دور بماند . خوشبختانه توان مهندسی نظام اجرایی کشور امروزه به نقطه ای مطلوبی رسیده است بطوریکه می توان با توجه ویژه مقامات کشوری و لشکری در تامین اعتبار ، حلقه های ناتمام گلوگاه های کریدوری کشور ، شاهد رشد و شکوفایی ایران باشیم . لذا پیشنهاد می شود در راستای تسریع در تکمیل شبکه آزادراهی و ریلی مرزهای غربی در استان های کردستان ، کرمانشاه و خوزستان ، تسریع در تکمیل اتصال ریلی بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران مجری یا کارگروهی ویژه مستقر در ستاد و با اختیارات کامل انتخاب و یا تشکیل شود .
- نخستین نشست سه جانبه همکاری حمل‌ونقل جمهوری اسلامی ایران ، جمهوری عراق و جمهوری عربی سوریه با حضور معاونان و کارشناسان هر سه کشور و با تمرکز بر فعال‌سازی کریدور حمل‌ونقل چندوجهی بین سه کشور در قالب طرح جاده ابریشم و تسریع طرح‌ها و پروژه‌های مشترک تیرماه ۱۳۹۸ در وزارت راه و شهرسازی برگزار شد . لذا برگزاری نشست وزرای حمل و نقل سه کشور در راستای تجاری سازی کریدور آزادراهی و ریلی شرقی – غربی با اتصال به سواحل سوریه در دریای مدیترانه بسیار موثر خواهد بود .
سید عبدالکریم محقق - کارشناس حمل و نقل
