تبدیل ایران به هاب ترانزیتی منطقه با سرمایه‌گذاری روسیه در خط‌آهن رشت - آستارا و تکمیل کریدور شمال - جنوب
این کریدور ، می تواند دیپلماسی سیاسی - اقتصادی ایران در قفقاز را از بیش از پیش فعال و نقشآفرین کند ، تکمیل کریدور شمال - جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی ، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است .
به گزارش پرتال حمل و نقل به نقل از خبرگزاری فارس ، حلقه مفقوده ریلی کریدور شمال-جنوب که در زمره ۱۰ کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف شده در نشست کشورهای اتحادیه اروپا است ، با همکاری ایران و روسیه به عنوان دو قطب اقتصادی منطقه ، تکمیل خواهد شد ؛ با سرمایه‌گذاری روسیه در خط‌آهن رشت - آستارا و تکمیل کریدور شمال - جنوب ، ایران به هاب ترانزیتی منطقه تبدیل می‌شود .
۱۹ دی سال گذشته بود که معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی ، از مذاکره با روسیه برای اجرای تفاهمنامه ۱۶ بندی مشارکت در خط‌آهن رشت - آستارا گفت .
به گفته شهریار افندی‌زاده ایران تفاهمنامه پیشنهادی خود را با ۱۶ ماده برای تعیین نحوه مشارکت و سرمایه‌گذاری روسیه در پروژه ریلی رشت - آستارا ارائه کرده است.
راه‌آهن رشت - آستارا با طول ۱۶۲ کیلومتر تکمیل کننده کریدور شمال به جنوب از بندر عباس تا رشت و بعد از رشت تا آستارا است و با تکمیل آن ، ایران از طریق آذربایجان به روسیه و شمال اروپا وصل می‌شود .
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی آن زمان گفته بود : روسیه علاقه مند به مشارکت در تکمیل راه‌آهن رشت - آستارا است تا به صورت وام و یا روش‌های دیگر به تامین مالی این خط ریلی کمک کند ؛ به همین منظور مذاکراتی با دولت روسیه در راستای توسعه ترانزیت میان دو کشور انجام شده است . برای این کار تفاهمنامه دو جانبه بین ایران و روسیه پیشهاد داده شده و تفاهمنامه سه جانبه‌ای نیز میان ایران ، روسیه و آذربایجان منعقد شده که پیرو بیانیه مشترک با امضای وزرای ۳ کشور است ؛ در این تفاهمنامه محورهایی درباره احداث و نحوه بهره‌برداری پروژه ریلی در ۱۶ ماده پیش بینی شده که شامل تعیین نوع طراحی خط از جمله عرض خطوط ریلی این پروژه است .
تکمیل راه‌آهن رشت - آستارا ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد
پس از آن ، اواخر سال گذشته بود که خیر‌الله خادمی ، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور ، گفت : «روس‌ها برای سرمایه‌گذاری در پروژه ریلی خط‌آهن رشت-آستارا اعلام آمادگی کرده‌اند» .
به گفته خادمی ، خط ریلی رشت - آستارا آخرین بخش از کریدور شمال - جنوب محسوب می‌شود ، در حال حاضر با استفاده از منابع داخلی در حال احداث این خط‌آهن است و تلاش می‌کنیم تا حداکثر ۳ سال آینده این پروژه را به بهره‌برداری برسانیم .
معاون وزیر راه و شهرسازی گفته بود : طول راه‌آهن رشت - آستارا ۱۶۲ کیلومتر است اما برای ۵۲ کیلومتر از کل این مسیر باید پل احداث شود و همین مساله هزینه و مدت زمان اجرای پروژه را بالا می‌برد ، علاوه بر این، عامل دیگری که مدت زمان اجرای پروژه را طولانی‌تر از حد معمول کرده است ، تملک اراضی است زیرا بخش عمده این پروژه باید از شالیزارها عبور کند ؛ بنابراین حدود ۳ سال برای احداث و اجرای این پروژه مورد نیاز است .
به گفته خادمی ، کل پروژه رشت - آستارا به قیمت امروز به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که در طول ۳ تا ۳.۵ سال باید به پروژه تزریق شود .
وزیر راه و شهرسازی : قرارداد راه‌آهن رشت- آستارا با روس‌ها در آستانه امضای است
پس از آن ، روز ۱۹ اردیبهشت امسال بود که مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد : هفته آینده قرارداد راه‌آهن رشت - آستارا به امضا خواهد رسید و عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود ؛ بخشی از سرمایه‌گذاری در این پروژه ریلی با طرف روسی خواهد بود که با تکمیل آن کریدور شمال - جنوب نقش پررنگ‌تری در تسهیل حمل و نقل و ترانزیت کشور ایفا خواهد کرد .
امضای موافقت‌نامه سرمایه‌گذاری روس‌ها در احداث راه‌آهن رشت - آستارا
حال امروز مسئولان روسیه در ایران هستند تا موافقت‌نامه سرمایه‌گذاری روس‌ها در احداث خط‌آهن رشت - آستارا به صورت رسمی امضا شود .
اهمیت توسعه شبکه حمل و نقل کشور
توسعه و پیشرفت یک کشور بدون وجود شبکه حمل و نقل سریع و کارآمد امکانپذیر نیست، جمهوری اسلامی از دریای خزر تا خلیج فارس موقعیت‌های جغرافیایی و ژئوپلتیک کمنظیر دارد ، این موقعیت خاص عامل گسترش همکاری ریلی بین ایران و کشورهای پیرامونی است .
با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری درباره توجه به «اقتصاد دریا» در جنوب و شمال و همچنین اشاره به توسعه کشتیرانی در اسناد بالادستی و اینکه دریای خزر قطب دوم اقتصادی کشور بعد از خلیج فارس است ، ضروری است ایران سهم بیشتری در ترانزیت و تجارت در کریدور شمال ـ جنوب داشته باشد .
جمهوری اسلامی ایران در کنار روسیه مهم‌ترین کشور در سواحل دریای خزر است و افزایش تبادلات تجاری در دریای خزر و اتصال ریلی و جادهای شمال کشور به خلیج فارس سیاست راهبردی دولت است ، با توجه به ظرفیتها و فرصتهای کریدور شمال ـ جنوب ، این کریدور پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج فارس به شمار می‌رود .
مزیت‌‌های فنی کریدور شمال - جنوب
در این کریدور ارتباط کشورهای شمال اروپا ، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس ، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا برقرار می‌شود ؛ شبکه بزرگراه‌ها ، مسیرهای دریایی و ریلی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر ، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب را تبدیل به کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷ روز) بین روسیه و هند می‌کند .
کریدور شمال ـ جنوب دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می‌دهد و در عین حال به ایران امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای را می‌دهد ، کریدور شمال - جنوب می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد ، هزینه حمل کالاهای ترانزیتی از این مسیر ، ۳۰ درصد نسبت به سایر مسیرهای منطقه ارزان‌تر است و زمان حمل‌ونقل کالاهای هندی به روسیه هم از طریق کانال سوئز به نصف کاهش می‌یابد .
کریدور شمال ـ جنوب که حتی پیش از جنگ در شرق اروپا و ناامنی بنادر روسیه در دریای سیاه ، مورد توجه بود ، با بحران انرژی و بحران غله ناشی از جنگ اوکراین ، اهمیت ژئو استراتژیک خود را بیش از پیش نمایانتر کرد ؛ به طور کلی کشورهای آسیای مرکزی و جنوب قفقاز به شدت با کمبود فضا در توسعه روابط تجاری با یکدیگر روبهرو هستند و هرگونه فرصت برای توسعه روابط تجاری بین آنها بهخصوص در حوزه حمل و نقلی با استقبال این کشورها مواجه شود .
کریدور شمال ـ جنوب در زمره ۱۰ کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپایی
کریدور حمل و نقل شمال ـ جنوب از مهم‌ترین شاهراه‌های ارتباطی نیم‌کره شرقی و در زمره ۱۰ کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در هلسینکی در سال ۱۹۹۲ است که بهعنوان شاهراه ترانزیتی شماره ۹ میان ۳ کشور ایران ، روسیه و هند به تصویب رسید .
توافقنامه این کریدور در سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی بین ۳ کشور یاد شده بهعنوان مؤسسان کریدور شمال - جنوب در سن پترزبورگ به امضا رسید ، سپس با پذیرفتن یازده کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان ، ارمنستان ، قزاقستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان ، ترکیه ، اوکراین ، بلاروس ، عمان ، سوریه و بلغارستان ، خود را بهعنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رساند .
مزیت‌‌های کریدور برای کشور ایران
با توجه به اینکه برخی از همسایگان نظیر قرقیزستان ، تاجیکستان ، ازبکستان و افغانستان به نحوی محصور در خشکی هستند ، برای رسیدن به دریا باید از طریق ایران کالاهای خود را حمل کنند ، بهره‌مندی ایران از کریدورها ازجمله کریدور شمال - جنوب از این منظر ، بسیار حائز اهمیت است .
این کریدور ، می تواند دیپلماسی سیاسی - اقتصادی ایران در قفقاز را از بیش از پیش فعال و نقشآفرین کند ، تکمیل کریدور شمال - جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی ، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است .
پیش‌بینی می‌شود با عملیاتی شدن کریدور شمال - جنوب ، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند که می‌تواند تا حدی وابستگی کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد .
ظرفیت ترانزیت کریدور شمال - جنوب ۳۰ میلیون تن در سال است ، اما در حال حاضر ایران از ۲ میلیون تن این ظرفیت بهره می‌برد ، اگر ایران به هدف خود در تبدیل شدن به هاب منطقه ای دست یابد ، نیازی به خام فروشی مواد معدنی و نفتی نخواهد داشت و منافعی که از راه ترانزیت و گردشگری کسب می‌شود ، کشور را از فروش مواد نفتی و معدنی خام بی‌نیاز می‌کند .
از این کریدور سالانه حدود ۲۵٠ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا تراتزیت خواهد شد ، پیش‌بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵ درصد باشد .
تکمیل و راه اندازی این طرح بزرگ بین‌المللی جایگاه ایران در اقتصاد بین الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییر خواهد داد ؛ این کریدور از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی اوراسیا با خلیج فارس است که با توجه به نگاه دولت سیزدهم به دیپلماسی همسایگی و توسعه ارتباطات و مناسبات با کشورهای منطقه ، می‌تواند نقش مهمی در ترانزیت کالاهای کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقهای ایفا کند .
استفاده از ظرفیت ترانزیتی کریدورها و نهادهای منطقه‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای و غیره ازجمله اقدامات مهم دولت سیزدهم برای گسترش دایره دیپلماسی اقتصادی و پیشبرد راهبرد تقویت ارتباط با منطقه و همسایگان در راستای منافع ملی است .