مشارکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در پروژه بانکرینگ سلخ قشم
پروژه بانکرینگ سلخ قشم طی ده سال گذشته با مشارکت ۶۰ درصدی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ، ۲۵ درصدی منطقه آزاد قشم و ۱۵ درصدی شرکت ملی نفتکش ایران آغاز شد .
به گزارش پرتال حمل و نقل ، "بانکرینگ" به صورت خاص به معنی خرده فروشی سوخت به کشتی‌ها و شناور‌ها است که امروزه به مجموعه‌ای از خدمات قابل ارائه به کشتی‌ها ، شناور‌ها ، خدمه و سایر ذی‌نفعان آن‌ها اطلاق می‌شود . چنین است که بانکرینگ یا صنعت سوخت رسانی دریایی تبدیل به یکی از زیر بخش‌های بسیار مهم در حوزه خدمات صنایع دریایی شده است . خدمات تعمیرات کشتی‌ها ، تأمین قطعات و ملزومات ، خدمات پزشکی ، ایاب و ذهاب خدمه ، هتلداری و ... به عنوان مکمل صنعت بانکرینگ مطرح هستند .
توجه به این مهم که مرکزیت صنعت بانکرینگ ، سوخت و عملیات سوخت رسانی است بسیار حائز اهمیت است . بدین معنی که سایر اجزا به واسطه و حول این فرآیند شکل خواهند گرفت . از مزایای صنعت بانکرینگ می‌توان به رونق اقتصادی منطقه ، ارتقای جایگاه جهانی ، به ویژه در حوزه‌های اقتصاد و سیاست ، کاهش میزان قاچاق سوخت ، ارز آوری و کاهش نرخ بیکاری اشاره کرد .
مشارکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در پروژه بانکرینگ سلخ قشم
پروژه بانکرینگ سلخ قشم طی ده سال گذشته با مشارکت ۶۰ درصدی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ، ۲۵ درصدی منطقه آزاد قشم و ۱۵ درصدی شرکت ملی نفتکش ایران آغاز شد .
مطالعات اولیه و امکان سنجی طرح به لحاظ اقتصادی و فنی در همان سال‌های اولیه ، در دو بخش ساحلی و فراساحلی بـه انجام رسید و طراحی و ساخت این بخش‌ها با هدف ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بارگیری و تخلیه سوخت و مشتقات نفتی و تأمین ترابری دریایی پیش بینی و به انجام رسیده است که با در نظر گرفتن قابلیت‌های این سایت ، دستیابی به ظرفیت عملیاتی تا چهار میلیون تُن در سال امکان پذیر است .
مجموعه ساحلی طرح سوخت رسانی در زمینی به مساحت بیش از ۱۲ هکتار با ۱۰ مخزن اتمسفری عمودی با سقف ثابت و ارتفاع ۹.۶ متر و قطر ۲۷ متری و تمام تاسیسات و تجهیزات جانبی ، در سال ۱۳۹۵ تکمیل شده است ؛ ظرفیت هر یک از این ۱۰ مخزن ، ۵۲۶۰ مترمکعب و به عبارتی در مجموع ۵۲ هزار و ۶۰۰ مترمکعب است .
بخش فراساحل این طرح مهم نفتی در منطقه سلخ جزیره قشم دارای دو موج شکن است که موج شکن اصلی آن به طول ۱۶۰۰ متر و موج شکن فرعی هم با ۶۰۰ متر طول تکمیل شده است . این پروژه دارای یک اسکله در کنار موج شکن اصلی است .
بندر "شرکت سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی ستاره قشم" و ظرفیت‌های آن
بندر "شرکت سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی ستاره قشم" با هدف احداث اسکله و موج شکن در مجاورت سایت خشکی و مخازن و در جهت تکمیل مسیر انتقال سوخت و پهلوگیری ایمن شناور‌ها احداث شده است .
این پروژه به صورت بندری شامل دو شاخه موج شکن اصلی و فرعی و همچنین مجهز به یک پست اسکله برای پهلوگیری شناور‌ها با ظرفیت بار ۱۰ هزار تُن (DWT) طراحی و اجرا شده است .
این پست اسکله به صورت شمع و عرشه L. شکل به ابعاد ۵۰*۲۰ مترمربع و یک پل به عرض ۱۰ متر ، بر روی ۵۰ شمع فلزی و در ضلع غربی حوضچه آرامش احداث گردیده است که با عمق آبخور هشت ونیم (۸.۵) متر بدون نیاز به لایروبی ، قابلیت پهلودهی شناور‌های سوخت رسان (با کمک ۴ دلفین و ۸ بولارد) را دارد .
تأسیسات بخش ساحلی شامل (ساختمان‌های اداری ، صنعتی ، محوطه ، ۱۰ مخزن نگهداری فرآورده‌های نفتی به حجم ۵۲۶۰۰ متر مکعب، بیش از ۱۰ کیلومتر خطوط لوله انتقال سوخت ، پمپ خانه ، تأسیسات دوش‌های تخلیه تانکر‌های حامل سوخت سنگین و گازوئیل ، تأسیسات بلندینگ و بویلر روغن داغ و...) است .
شایان ذکر است "شرکت سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی ستاره قشم" پس از احداث و تکمیل تأسیسات مورد نیاز سوخت‌رسانی از جمله مخازن ذخیره سازی ، خطوط لوله انتقال سوخت و بندرگاه در آغاز نیمه دوم سال ۱۳۹۹ ، آماده بهره برداری و انجام عملیات سوخت رسانی شده است .
همچنین این شرکت با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت مازاد (با توجه به کمبود سوخت کم سولفور در داخل کشور) امکان مخزن داری ، ارائه خدمات بندری و انجام عملیات انتقال سایر فرآورده‌ها برای مشتریان و درخواست کنندگان خدمات را دارد .
ضرورت وجود بنادر قوی صنعت بانکرینگ در خلیج فارس
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بخش زیادی از سوختی که بندر فجیره به کشتی‌های بینالمللی به فروش می‌رساند ، از طریق ایران تامین می‌شود . اگر‌چه امارات دارای یکی از بزرگ‌ترین مراکز بانکرینگ است ، اما سنگاپور اولین کشور دنیا در زمینه صنعت بانکرینگ محسوب می‌شود . کشوری که از منابع نفت و گاز نیز بی‌بهره است !
منطقه خلیج‌فارس ۴۷.۹ درصد ذخایر اثبات‌شده نفت خام دنیا را دارا بوده و همچنین ۳۴.۹ درصد صادرات نفت خام دنیا از این منطقه انجام می‌گیرد که انتقال این حجم عظیم مواد نفتی و فرآورده‌های حاصل از آن ، نیازمند عبور و مرور گستردۀ کشتی‌های غول‌پیکر و قاره‌پیمای نفتی است که به دلیل پیمایش مسافت‌های طولانی و حجم بزرگ خود ، نیازمند بنادر قوی در عرصه صنعت بانکرینگ است .
به دلیل نبود راه آبی به مناطق آسیای مرکزی و منطقه خاورمیانه ، خلیج‌فارس موقعیتی ترانزیتی پیدا کرده است که این موضوع سبب عبور و مرور گسترده کشتی‌های تجاری از نقاط مختلف دنیا به این منطقه می‌شود .
این موضوعات نشان‌دهنده آن است که منطقه خلیج‌فارس یکی از مناطق مستعد برای صنعت بانکرینگ به شمار می‌رود .
همچنین تردد مالکان کشتی‌ها به بنادر ایران، موجب توسعه فعالیت‌های جانبی و افزایش اشتغال در این محل نیز خواهد شد . مطالعات نشان می‌دهد که راه‌اندازی و توسعه صنعت بانکرینگ می‌تواند به ایجاد مشاغل متنوعی مرتبط با امور خدماتی کشتیرانی و کار‌های تخصصی جانبی منجر شود .
موقعیت ژئوپلتیک ایران برای بهره‌مندی از درآمد‌های بانکرینگ به گونه‌ای است که هر ۱۲ دقیقه یک کشتی از تنگه هرمز و سالانه بالغ بر ۴۷ هزار فروند کشتی در منطقه خلیج فارس تردد می‌کنند که نشان‌دهندۀ حجم بسیار بالایی از تردد در این منطقه است . این آمار و ارقام و میزان دریافت سوخت برای کشتی‌ها می‌تواند در صورتی‌که سرمایه‌گذاری لازم صورت گیرد برای کشورمان درآمدزایی بسیار بالایی داشته باشد.
مزیت جزیره قشم برای فعالیت در زمینه بانکرینگ
جزیره قشم واقع در جنوب ایران ، به دلیل قرار گرفتن در فاصله ۵ مایلی مسیر کشتیرانی بین المللی و با دارا بودن سواحل مناسب و امکانات بالقوه و مزیت‌های عظیم نفت و گاز و ظرفیت‌های فراوان اقتصادی در منطقه آزاد و ویژه اقتصادی ، همچنین تدوین طرح جامع بانکرینگ کشور و مشخص شدن منطقه سلخ در جنوب جزیره به عنوان منطقه استراتژیک سوخت رسانی کشور و تصویب قوانینی در سطح قوای مقننه و مجریه، پتانسیل‌های زیادی داشته و توانایی ایفای نقش ارزنده در اقتصاد ایران را دارد . این جزیره فاقد پالایشگاه بوده که این موضوع و همچنین عدم ساخت پل ارتباطی با سرزمین اصلی ، موجب افزایش هزینه‌های بانکرینگ شده است .
با این حال وزارت نفت براساس میزان ذخایر عظیم نفت و گاز و موقعیت جغرافیایی جزیره قشم ، این منطقه را به عنوان قطب بانکرینگ سوخت رسانی و خدمات جانبی به کشتی‌های تجاری و صنعتی در جنوب کشور تعیین و طرح‌هایی را برای پیشبرد این هدف دنبال می‌کند . از جمله طرح‌هایی که در جزیره قشم اجرا خواهد شد ساخت پالایشگاه با ظرفیت ۱۴۰ هزار بشکه در روز است که خوراک آن‌ها نفت خام سنگین و فوق سنگین خواهد بود . کاهش ۱۳۰ مایلی سایت سوخت رسانی سلخ قشم در مقایسه با بندر فجیره ، به عنوان یک امتیاز ویژه برای کشتی‌ها در صرفه جویی زمان و سوخت به شمار می‌رود. منطقه سلخ قشم با تبدیل شدن به قطب بانکرینگ جنوب کشور نقش مهمی در تحولات کلان اقتصادی این منطقه ایفا خواهد کرد .
تجارت انرژی یکی از مهم‌ترین اجزای فعالیت‌های کشتیرانی
تجارت انرژی و به طور خاص نفت و فرآورده‌های آن یکی از مهم‌ترین اجزای فعالیت‌های کشتیرانی جهانی است که تقریباً یک سوم از کل تجارت دریایی بین المللی را در بر می‌گیرد .
پیش بینی توسعه صنعت بانکرینگ در برنامه ششم
مجلس شورای اسلامی در جهت ارتقاء جایگاه ایران در صنعت بانکرینگ منطقه و جهان ، در قانون برنامه ششم توسعه ، دولت را موظف کرده است که سالانه ۱۰ درصد به سهم جمهوری اسلامی ایران در صنعت بانکرینگ منطقه بیفزاید و این سهم در پایان برنامه ششم به ۵۰ درصد برسد. در حالی که متأسفانه ما فقط ۱۰ درصد صنعت بانکرینگ منطقه و بین دو تا سه درصد سهم جهانی را در اختیار داریم .
بر این اساس به نظر می‌رسد این پروژه ملی و منطقه‌ای گامی استوار در جهت کسب سهم واقعی ایران در حوزه بانکرینگ است . کشور ما با در اختیار داشتن بیش از ۵۸۰۰ کیلومتر ساحل که بخش‌هایی از آن مانند مکران همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده‌اند بیش از هر کشوری در منطقه خلیج فارس این ظرفیت و استعداد را داراست که به هاب بندری ، خدمات بندری ، بانکرینگ ، تعمیرات و دیگر اقسام صنعت کشتیرانی و بندرداری تبدیل شود . خوشبختانه در این راستا با دستور و نگاه ویژه مقام معظم رهبری ، توسعه دریا محور به عنوان راهبرد توسعه آینده کشور مورد توجه مجدد مقامات اجرایی کشور قرار گرفته است که می‌توان آن را در اقدام برای توسعه سواحل مکران و همچنین اقداماتی نظیر توسعه تعمیرات شناور‌ها در داخل و همچنین تبدیل شدن ایران به هاب بانکرینگ منطقه طی سال‌های پیش رو مشاهده کرد .
برخی جزئیات دیگر از پروژه بندر سوخت رسانی ستاره قشم به شرح ذیل عبارت است از :
• اهداف کمی و کیفی پروژه :
ایجاد آرامش در حوضچه جهت تأمین ورود ایمن و پهلوگیری مطمئن کشتی‌ها به بندرگاه ، انتقال ۴ میلیون تن سوخت در سال .
• محل طرح و مساحت :
منطقه آزاد قشم – روستای سلخ – سایت سوخت رسانی سلخ بیش از ۶۰ هکتار
• در نیمه دوم سال ۱۳۹۳ ساخت پروژه فراساحل ستاره قشم آغاز گردید.
• تاسیسات و تجهیزات طرح :
موج شکن سکویی شاخه اصلی موج شکن به طول ۱۶۰۰ متر طول
شاخه فرعی موج شکن به طول ۶۹۰ متر طول
حوضچه آرامش
به مساحت تقریبی ۶۰۰ هزار مترمربع (۲۰۰ هزارمتر مربع پس کرانه)
پست اسکله
اسکله شماره یک با طول ۲۰*۵۰ متر (L شکل) و از نوع شمع و عرشه ، با ظرفیت ده هزار تُن (DWT) خطوط انتقال سوخت و آبدو خط لوله ۱۶ اینچ برای انتقال سوخت سنگین ، یک خط لوله ۱۲ اینچ برای انتقال گازوییل ، یک خط لوله ۸ اینچ برای انتقال آب آتش نشانی و یک خط لوله انتقال آب شیرین
• میزان سرمایه گذاری صورت گرفته :
میزان سرمایه گذاری صورت گرفته در بخش فراساحلی بالغ بر ۸۷۲ میلیارد ریال بوده است .
• میزان اشتغال‌زایی :
اشتغال‌زایی ۱۰۰ نفر به صورت مستقیم و حداقل ۳۵۰ نفر غیر مستقیم می‌باشد .
• احجام کار :
مصالح سنگی به میزان۲۳۰۰۰۰۰ تُن
بتن ریزی بیش از ۱۰۰۰ متر مکعب
فولاد مصرفی شامل ۱۶۷ شاخه لوله فلزی به تناژ ۷۱۰ تُن و میلگرد ۱۴۶ تُن
