مسائل تامین مالی در صنعت ریلی

ماده ۶۷ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت می‌گوید که «به منظور جلب مشارکت سرمایه‌گذار و حمایت از سرمایه‌گذاری در امر توسعه حمل‌ونقل ریلی ، به شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و شهرداری‌ها اجازه داده می‌شود تا در مقابل اخذ تضمین‌های لازم از محل منابع داخلی خود بدون ایجاد هرگونه تعهد برای بودجه عمومی دولت نسبت به تضمین اصل و سود تسهیلات مربوط به سرمایه‌گذاری بخش‌های غیردولتی در این بخش و استفاده از ابزار کمک‌های فنی و اعتباری برای اقتصادی‌کردن طرح‌های موردنظر و تضمین اثر نوسانات نرخ ارز در سرمایه‌گذاری‌های مزبور اقدام کنند.»

یعنی یک‌طرف شرکت خصوصی است و شرکت راه‌آهن اصل و فرع تسهیلات را در سیستم بانکی یا در بازار سرمایه ضمانت می‌کند. این موضوع باعث کاهش ۵/ ۱ تا ۲ درصدی نرخ تامین مالی برای بسیاری از شرکت‌ها شده که شرکت تامین سرمایه بانک مسکن جزو اولین شرکت‌هایی بود که از این روش برای تامین‌ مالی ریلی استفاده کرده است . توسعه ناوگان منوط به توسعه زیرساخت‌ها و توسعه زیرساخت‌ها منوط به سرمایه‌گذاری است ، بنابراین در سیاست‌گذاری‌های کلان باید میزان سهم صنعت حمل‌ونقل _چه در حوزه باری و چه حوزه مسافری _ در اقتصاد کشور و میزان تغییر آن متناسب با موارد یاد‌شده لحاظ شود . در حال‌حاضر حجم نقدینگی در گردش نزدیک به ... میلیارد تومان است . باید سازوکاری ایجاد شود تا این حجم به‌جای سرازیر شدن در بازارهایی مانند طلا و دلار، به سمت بازار پول و سرمایه جذب شود . بر اساس الگوهای علم اقتصاد ، یک سرمایه‌گذار باید متناسب با ریسکی که در سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد ، نرخ بازدهی داشته باشد . به‌عنوان مثال اگر سرمایه‌گذاری در فضا یا وضعیت اقتصادی ناامن یا پرریسک سرمایه‌گذاری می‌کند ، سود آن نیز باید متناسب با ریسک‌پذیری سرمایه باشد .

یک متقاضی تامین مالی در بخش ریلی که یک شرکت حمل‌ونقل ریلی است و تامین مالی با نرخ ۲۵ درصد انجام می‌دهد ، باید هر سال میزان تامین مالی این رقم را در هزینه‌های خود شناسایی کند . منطقی است که با این پول سرمایه‌گذاری انجام دهد که وقتی به بهره‌برداری برسد ، بعد از استخراج هزینه‌های سرمایه‌گذاری نرخ بازدهی بیش از نرخ سپرده‌گذاری در بازار پول باشد که سودآور باشد . در بحث تامین مالی به‌صورت ارزی اما وضعیت کمی پیچیده‌تر است . با وجود اینکه پیش‌تر تامین مالی به‌صورت ارزی آنچنان در صنعت حمل‌ونقل مرسوم نبود ، اما پس از تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ایران ، حتی مراودات اقتصادی با کشورهای اسلامی و آسیایی نیز دشوار شده است . پایین بودن نرخ بهره که به آن اشاره شد ، توانمندسازی دارایی‌ها به منظور عرضه در بازار سرمایه و عدم ثبات اقتصادی ، از دیگر معضلات مبحث تامین مالی است که سرمایه‌گذاران به‌طور تقریبی در تمامی بازارهای اقتصادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند .

ناآشنایی و عدم‌فرهنگ‌سازی استفاده از بازار سرمایه در سهامی عام کردن و پذیره‌نویسی عام سهام شرکت‌ها یکی از نکاتی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد . همچنین متغیر بودن شاخص‌های کلان اقتصادی که تاثیرات جدی بر جریانات نقدی تامین مالی خواهد گذاشت و اینکه همواره مدیران شرکت‌ها در کنترل ریسک‌های بازپرداخت تعهدات آتی‌شان به‌خصوص در بخش‌های ارزی ناتوانند، مواردی است که باید به آنها توجه ویژه‌ای شود . با وجود تمام این مشکلات ، شرکت تامین سرمایه بانک مسکن همکاری‌های بسیار خوبی با شرکت‌های البرزنیرو ، ریل‌پرداز‌سیر ، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و... به منظور تامین مالی انجام داده است . به‌عنوان مثال شرکت ریل‌پردازسیر که یک شرکت بورسی هم است ، نزدیک به ۷۰ میلیارد تومان از طریق تامین سرمایه بانک مسکن تامین مالی کرده است. البته عددهای تامین مالی از بازار سرمایه با عددهای انتزاعی سرمایه‌گذاری در کل برنامه‌ ششم به هیچ‌عنوان قابل‌مقایسه نیست .

سیدمحسن فاضلیان/ مدیرعامل شرکت تامین سرمایه بانک مسکن