تعریف لجستیک
عملکردهای کلی لجستیک را میتوان شامل حملونقل ، انبارداری ، مدیریت موجودی ، سامانههای اطلاعاتی ، تامین ، مدیریت سفارشها ، خدمات مشتریان ، بستهبندی و لجستیک معکوس دانست و مدیریت زنجیره تامین تجمیع مدیریت همه این فعالیتها از نقطه آغازین (تامینکنندگان) تا نقطه پایانی (مصرفکنندگان نهایی) است .
به گزارش پرتال حمل و نقل ، لجستیک ، فرآیند برنامهریزی ، اجرا و نظارت بر خدمات و اطلاعات مرتبط با حمل و نگهداری کالا از مبدأ تا محل مصرف که با هدف تامین نیاز مشتری ، شامل جریانهای درونی و بیرونی ، درونسو و برونسو انجام میگیرد .
مهمترین عامل رقابت صنایع ، تولیدکنندگان و ارائهکنندگان خدمات ، هزینههای موجود در زنجیرههای تامین است. صاحبان کالا و مدیران زنجیرههای تامین تلاشهای گستردهای در جهت کاهش این هزینهها صورت میدهند . از جمله این تلاشها انجام مطالعات برنامهریزی لجستیک و حملونقل است و در این میان ، مطالعات کاربری زمین در برنامهریزی حملونقل و طراحی مکانی شبکه حملونقل نقش ویژهای دارند . محل قرارگیری نقاط تولید و جذب سفر در زنجیرههای تامین و همچنین مسیرهای ارتباطی آنها از مهمترین ورودیهای هر پروژه برنامهریزی در زمینه لجستیک و حملونقل است .
یکی از راهحلهایی که از دهه ۱۹۷۰ در اروپا به منظور افزایش بهرهوری در زنجیره تامین و کاهش هزینههای لجستیک ارائه شد و به سرعت جایگاه ویژهای در مدیریت زنجیره تامین یافت ، ایجاد نقاط خاص لجستیکی با هدف تجمیع فعالیتهای لجستیک ، تخصصیسازی و افزایش کیفیت و گستره خدمات لجستیک بود . این نقاط که با انواع و عناوین مختلفی در جهان شناخته میشوند در واقع ارائه خدمات عمومی لجستیک و خدمات ارزش افزوده به جریانهای کالا را بر عهده دارند . اما انواع خدماتی که در آنها ارائه میشود ، انواع دسترسیهای حملونقلی و سطح عملکردی این مراکز در مفهوم ، نام و تعریف هر نوع از مراکز تاثیرگذار است . در ادامه با توجه به این ویژگیها مفاهیم مراکز لجستیک شرح داده خواهد شد .
همانگونه که گفته شد ، هدف اصلی مراکز لجستیک ، ارائه خدمات عمومی و ارزش افزوده لجستیکی به جریانهای کالاست . بنابراین برای شرح فعالیتهای این مراکز لازم است ابتدا تعریف و مفهوم لجستیک توضیح داده شود . شکل زیر نشاندهنده چارچوب کلی فعالیتهای لجستیک است .
در شکل بالا جریان درونسو که مدیریت تامین نیز گفته میشود ، به معنای تامین مواد اولیه است که معمولا به صورت فله در حجمهای بالا و عموما با استفاده از کشتی یا قطار حمل میشود . این نوع بار در مراکز تولیدی و صنعتی تبدیل به محصولات نهایی شده و به انبارها منتقل میشود تا با استفاده از روشهای حمل سبکتر به مراکز توزیع نهایی و خردهفروشیها و در نهایت به مشتری نهایی ارسال گردد . مدیریت توزیع یا جریان برونسو از مرحله تولید آغاز شدهو تا مشتریان نهایی ادامه مییابد . از دیگر جریانهای لجستیک ، جریان معکوس است که مربوط به بازیافت یا امحای پسماند کالاها پس از استفاده است . فعالیتهای مربوط به بازتولید و بازسازی نیز از جمله اقداماتی است که در طول جریان لجستیک معکوس صورت میپذیرد . با افزایش توجه به حفاظت از محیط زیست و مفاهیم لجستیک سبز ، توجه به جریان معکوس رواج زیادی در صنایع یافته است . جریان دیگری که در کلیه مراحل مدیریت لجستیک و زنجیره تامین وجود دارد جریان اطلاعات است که همه بخشهای زنجیره را به هم ارتباط میدهد و در صورت کارکرد مناسب ، در بهینگی عملکرد زنجیره لجستیک نقش بسزایی خواهد داشت .
عملکردهای کلی لجستیک را میتوان شامل حملونقل ، انبارداری ، مدیریت موجودی ، سامانههای اطلاعاتی ، تامین ، مدیریت سفارشها ، خدمات مشتریان ، بستهبندی و لجستیک معکوس دانست و مدیریت زنجیره تامین تجمیع مدیریت همه این فعالیتها از نقطه آغازین (تامینکنندگان) تا نقطه پایانی (مصرفکنندگان نهایی) است . بنابراین میتوان تعریف لجستیک را به صورت زیر بیان نمود :
لجستیک : فرآیند برنامهریزی ، اجرا و نظارت بر خدمات و اطلاعات مرتبط با حمل و نگهداری کالا از مبدأ تا محل مصرف که با هدف تامین نیاز مشتری ، شامل جریانهای درونی و بیرونی ، درونسو و برونسو انجام میگیرد .
مهمترین مسئله در میان صاحبان کالا و فعالان زنجیره تامین در حوزه لجستیک ، کاهش هزینههای مترتب بر فعالیتهای لجستیک و به تبع آن کاهش هزینههای زنجیره تامین است. امروزه در جهان بهترین نوع زنجیره تامین از نظر هزینه ، تمرکز فعالیتهای مرتبط با تجمیع و توزیع در یک محل است که هزینههای حملونقل ، انبارداری و کنترل و جابجایی موجودی را به دلیل ایجاد مقیاس کاهش میدهد . بنابراین وجود مراکزی که این گونه خدمات را ارائه کنند با ایجاد تمرکز ، صرفه ناشی از مقیاس و ارائه تخصصی خدمات با کیفیت بالا میتواند دغدغه کاهش هزینه صاحبان کالا را کاهش دهد . این مراکز که در نوع عمومی خود ، مراکز لجستیک نامیده میشوند .