نقش ایران در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب
اقدامات وزارت راه و شهرسازی نه‌تنها به توسعه کریدور شمال - جنوب کمک می‌کند بلکه بر روی تجارت و حمل‌ونقل داخلی نیز تأثیر مستقیم دارد به طوری که رونق اقتصادی داخلی من جمله مناطق و شهرهای عبوری کریدور شمال - جنوب از داخل یا جوار آن‌ها را به ارمغان می‌‌آورد .
به گزارش پرتال حمل و نقل ، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در سال ۲۰۰۰ میان کشورهای ایران ، هند و روسیه به‌عنوان بنیان‌گذاران این کریدور به امضا رسید و اجلاس وزرای کریدور هم‌زمان با هفتمین اجلاس شورای هماهنگی در مهرماه سال ۹۷ در تهران برگزار می‌شود .
موافقت‌نامه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در سال ۲۰۰۰ میان کشورهای ایران ، هند و روسیه به‌عنوان بنیان‌گذاران این کریدور به امضا رسید که طی سال‌های آتی اعضای این کریدور به ۱۴ کشور (با الحاق قزاقستان ، بلاروس ، عمان ، تاجیکستان ، بلغارستان ، آذربایجان ، ارمنستان ، سوریه ، اوکراین ، ترکیه و قرقیزستان) افزایش یافت . کشور ایران به‌عنوان امین موافقت‌نامه معرفی و بر اساس آن دبیرخانه‌ای نیز در این کشور تأسیس گردید .
شورای هماهنگی کریدور بالاترین مرجع تصمیم‌گیری به‌حساب می‌آید و در راستای بررسی موانع و مشکلات به‌صورت عملیاتی دو گروه کارشناسی با موضوعات گمرکی و تجاری تشکیل گردیده است . از بدو تأسیس کریدور شمال-جنوب تاکنون ۶ اجلاس شورای هماهنگی و ۷ اجلاس کارشناسی برگزار شده که آخرین اجلاس در سال ۲۰۱۵ در دهلی‌نو هند تشکیل گردیده است .
مسیر تعریف‌شده در کریدور شمال - جنوب با عبور از کشور ایران :
بندر بمبئی - اقیانوس هند - خلیج‌فارس - بندر انزلی / بندر امیرآباد - بندر آستراخان - مسکو - اروپای شمالی
مسیر فعلی عبوری از کانال سوئز :
بندر بمبئی - اقیانوس هند - خلیج عدن (باب المندب) - دریای سرخ - کانال سوئز - تنگه جبل‌الطارق - اقیانوس اطلس - دریای مانش - دریای بالتیک
طبق مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده در دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ، برآورد ذی‌نفعان اقتصادی و صاحبان کالا حاکی از آن است که کریدور شمال-جنوب در مقایسه با مسیر سنتی کانال سوئز نزدیک به ۲۵درصد هزینه حمل و ۳۰درصد زمان حمل به‌صرفه‌تری دارد .
در کنار مسیر اصلی تعریف‌شده، شش مسیر جایگزین نیز جهت اتصال کشور هندوستان به روسیه با عبور از قلمرو سرزمینی ایران تعریف گردیده است :
بندر بمبئی- بندرعباس- آستارا- باکو- آستراخان- مسکو- سنت پترزبورگ
بندر بمبئی- بندرعباس- یزد- اینچه‌برون- ترکمنستان-قزاقستان- مسکو- سنت پترزبورگ
بندر بمبئی- بندرعباس- مرز نوردوز- ارمنستان- گرجستان-داغستان- مسکو- سنت پترزبورگ
بندر بمبئی- بندرعباس/بندر چابهار- سرخس- ترکمنستان- ازبکستان- قزاقستان- روسیه
بندر بمبئی- بندرعباس/بندر چابهار- بازرگان- ترکیه- دریای سیاه- بندر سامسون- بندر نوروسیسک- مسکو- سنت پترزبورگ
بندر بمبئی- بندرعباس/بندر چابهار- بازرگان- ترکیه- دریای سیاه- بندر سامسون- بندر اودسا- اوکراین- مسکو- سنت پترزبورگ
با توجه به تلاش‌هایی که در منطقه شرقی کشورمان بین افغانستان ، پاکستان و ازبکستان با حمایت چین در حال رخ دادن است ، این تهدید وجود دارد که در صورت تعلل ایران در راه‌اندازی کریدور شمال - جنوب ، مسیر شرقی به‌عنوان جایگزین در اولویت قدرت‌های منطقه قرار گیرد . همچنین در صورتی‌که عراق از ثبات کافی برخوردار شود احتمال آنکه این مسیر نیز به‌عنوان گزینه‌های جدی کریدور شمال - جنوب مطرح شود وجود دارد .
بنابراین ، با توجه به توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی فی‌مابین کشورهای همسایه از جمله ازبکستان و افغانستان و همچنین معرفی کریدورهای رقیب ، به نظر می‌رسد برگزاری اجلاس وزرای شمال - جنوب می‌تواند سهم مهمی در نقش‌آفرینی ایران در منطقه ایفا کند . در این راستا تغییر نگرش به کریدورهای حمل‌ونقلی و لزوم انجام اقداماتی همچون تسهیل روادید ، ایجاد پنجره واحد گمرکی ، توسعه صنعت گردشگری و افزایش همکاری‌های ریلی و جاده‌ای با سایر کشورها مبنای شکل‌گیری کریدورهای توسعه‌ای و تجاری جایگزین کریدورهای صرفاً حمل‌ونقلی به‌حساب می‌آید .
لذا کشور ایران به‌عنوان یکی از مؤسسین کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در نظر دارد در راستای بهره‌گیری حداکثری از پتانسیل‌های حمل‌ونقلی کشورهای عضو کریدور ، اجلاس وزرای کریدور را هم‌زمان با هفتمین اجلاس شورای هماهنگی در مهرماه سال ۹۷ در تهران برگزار نماید .
همچنین در حاشیه اجلاس وزرا و شورای هماهنگی برنامه‌ریزی‌های لازم جهت برگزاری business forum با حضور تجار و بخش‌های خصوصی کشورهای عضو در راستای فعال‌سازی کریدور شمال - جنوب و با هدف ایجاد نشست هم‌اندیشی و افزایش ارتباطات بین اعضا در حال انجام است .
تا زمان برگزاری اجلاس شورای هماهنگی لازم است اقداماتی به‌سرعت در دستور کار قرار گیرند و نتایج آن به منظور تصمیم‌گیری و اجرا به اجلاس واصل شوند. در این راستا ۷ کارگروه تخصصی و اجرایی به شرح ذیل تدوین گردیده و تا پیش از برگزاری اجلاس وزرا پیگیری خواهند شد :
۱- تجاری و گمرکی
۲- اصلاح فرایندها
۳- مشوق‌های سرمایه‌گذاری لجستیکی
۴- دبیرخانه کریدور و تهیه اسناد
۵- دیپلماسی و رسانه
۶- تشریفات
۷- گردشگری
ایران از نظر سیاسی به دنبال تشکیل ائتلاف حمل‌ونقلی به رهبری کشورمان و از نظر تجاری نیز به غیر از اقدامات انجام شده در خصوص تدوین پروتکل‌ها ، ایجاد فورواردری واحد و تشکیل فدارسیون فورواردرهای کریدور شمال - جنوب در حال پیگیری است .
بر همین اساس وزارت راه و شهرسازی به منظور شکل‌گیری تجارت آزاد میان کشورهای عضو کریدور شمال - جنوب با سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه به‌طور جدی وارد مذاکره و بحث و بررسی شده است .
در پایان یادآور می‌شود ؛ اقدامات وزارت راه و شهرسازی نه‌تنها به توسعه کریدور شمال - جنوب کمک می‌کند بلکه بر روی تجارت و حمل‌ونقل داخلی نیز تأثیر مستقیم دارد به طوری که رونق اقتصادی داخلی من جمله مناطق و شهرهای عبوری کریدور شمال - جنوب از داخل یا جوار آن‌ها را به ارمغان می‌‌آورد .
